terminów gramatycznych online
jotacja
Język: polski
Cytaty
Tężenie, wątlenie i wyrzutnia samogłosek, jotacyja, przypodobnienie i przestawnia spółgłosek i wiele innych częścią fonetycznych częścią etymologicznych zmian tak dalece zmieniły niekiedy piérwotną postać słów, że i na podstawie porównawczéj gramatyki trudno nieraz odgadnąć właściwy piérwiastek.
W dzisiejszym języku odpadło staropolskie i po spółgłoskach wargowych zupełnie: grzeb zam. grzeb-i, staw zam. staw-i, łap zam. łap-i; po innych spółgłoskach odpadło także, lecz zostawiło po sobie ślad w jotacyi poprzedzającej spółgłoski, która to jotacyja albo wyraźną jest albo wirtualną: czyń=czynj zam. czyn-i, pleć=plecj zam. plec-i.
Przyrostek -ina występuje także w skróconej postaci -n, -na, -no; że postać ta jest skróconą, dowodzi tego dosyć częsta jotacyja (tak zwane zmiękczenie) poprzedzającéj spółgłoski, które jest skutkiem piérwotnego i.
[…] Zresztą bez téj jotacyji wygłászać się powinna w abecadle tak, jak w jinnych europejskich językach […].
Dlá tego téż, skoro w słowiańskiej mowie samogłoska e zostanie pozbawioną jotacyji, samogłoska ta zamienia się na odwrót w czyste o […].
Jotacja ż I, lm D. -cji a. -cyj jęz. «pojawienie się spółgłoski j w wyrazach, najczęściej przed samogłoskami nagłosowymi i między samogłoskami»: Przed tymi samogłoskami [nagłosowymi] rozwijała się zwykle proteza typu jotacji, labializacji lub przydechu zależnie od natury samogłoski nagłosowej. STIEBER Fonol. 28.