of Grammatical Terms online
tryb rozkazujący
Tryb jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Tryb rozkazujący służy do wyrażania polecenia, zakazu lub życzenia (użycie optatywne t. rozkazującego); chęć wywołania i słuchacza określonej reakcji.
Quotations
TRYB ROZKAZUJĄCY Znaczy rozkazowanie, proszenie, lub napominanie. [...] Bez nalegania. Pierwszej osoby nie ma Bądź (ty) (znany, a, e [...] Z naleganiem. [...] Bądźże znany i t. d. Niechże będzie znany.
Tryb rozkazujący wyraża czynność, którą nakazujemy jakiejś osobie, ale która jeszcze wykonaną nie jest.
Tryb rozkazujący oznacza rozkaz, prośbę, błaganie, aby podmiot coś uczynił.
A członek gł. Ludwik Osiński powiada (str. 159): "Jak powrócenie wyrazów bydź dadź do prostego łagodnego i analogijnego sposobu pisania być dać, pociągnęło za sobą niewczesną miękkość w trybie nawet rozkazującym bąć, i wprowadziło błąd najprzeciwniejszy gramatycznym formom czasowania, tak w obcych wyrazach zastąpienia współgłoską j samogłoskę i, jakoto: Kurjer zamiast Curier (z franc). Azja zamiast Azia i t. d.".
Imperativ Rozkaźnik, Rozkazujący, Tryb rozkazujący. [Rzk.].
Imperativ Rozkaźnik, Rozkazujący, Tryb rozkazujący. [Rzk.].
Imperativ Rozkaźnik, Rozkazujący, Tryb rozkazujący. [Rzk.].
Rozkazujący, Rozkaźnik, Tryb Rozkazujący. [Rzk.]
Rozkazujący, Rozkaźnik, Tryb Rozkazujący. [Rzk.]
Польскіе глаголы имѣютъ три наклоненія. [...] 2) Повелительное, tryb rozkazujący, означающее приказаніе, желаніе, запрещеніе совершенія дѣйствія; напр. pisz, niech czyta, grajcie, niech jadą,
Tryb rozkazujący, zapomocą którego ujawniamy naszą wolę; np. pracuj, uczmy się, piszcie.
§ 261. Rozkaźnik czyli tryb rozkazujący. Formy rozkaźnika w językach słowiańskich, a więc i w polszczyźnie są właściwie z pochodzenia swego szczątkami trybu życzącego (optativus), który zachował się w innych językach indoeuropejskich.
Tryb rozkaz. weźmi, później weźmij, weźmijmy...; obok tego ma formy: weź, weźmy, weźcie.
W trybie rozkazującym czasowników: rób, róbmy, róbcie [...] w imiesłowach rodz. męskiego l. p. wiódł, bódł, wlókł i t. p.
KOŃCÓWKI. Końcówka ij w trybie rozk. pisać etymologicznie ij yj (nie iej) np.: rwij (nie rwiej).
Tryb orzekający, przypuszczający i rozkazujący.
W każdej odmianie mamy pięć trybów— modos:
Indicativo — oznajmiający, który wyraża czynność pewną, rzeczywistą: estudo (uczę się). [...].
Imperativo — [tryb] rozkazujący, którym się wyraża rozkaz, radę, prośbę upomnienie: estuda (ucz się)!
Tryb rozkazujący (Modo Imperativo)
Tem tu - miej [...].
Trybu rozkazującego używamy domagając się, żeby ktoś pewną czynność wykonał lub w pewnym stanie się znalazł, np. Pisz! Niech rozmawia! Biegnijmy! Leżcie! Niech idą!.
Jest pięć form trybu rozkazującego; forma bowiem 1. osoby l. poj. trafia się, ale bardzo rzadko, np. Niech zginę, jeśli to kłamstwo! [...]. Spośród tych form dwie (wzgl. trzy) w 3 os. l.poj. i l. mn. (1 os. l. p.) są dwuwyrazowe, złozone z partykuły niech lub niechaj i z formy 3 os. l. poj. lub l. mn. czasu teraźniejszego. Pozostałe trzy formy opierają się na temacie czasu teraźniejszego, a przybierają końcówki: -o, -my, -cie; -ij, -ijmy, -ijcie; -yj, -yjmy, -yjcie.
Formy trybu rozkazującego wyrażają najspospoliciej rozkaz osoby mówiącej, i stąd właśnie ich nazwa [...]. Rozkaz może przybrać łagodniejszy odcień życzenia [...]. Sens zdania, okoliczności towarzyszące wypowiedzi, zwłaszcza zaś przyśpiew pozwalają odróżnić te subtelne nieraz odcienie woli mówiącego, zawarte w formie trybu rozkazującego; tak np. w zależności od przyśpiewu zdanie Przyjdź tu! - może być szorstkim rozkazem lub nieśmiałą prośbą.