terminów gramatycznych online
język piśmienny
Cytaty
Centralna ta wymowa polska, którą celni pisarze (np. J. Śniadecki) za wzór stawiają, i według któréj głębsi badacze języka (Kopczyński, Mroziński, Deputacya warszawska, Muszczkowski, F. Żochowski, Szreniawa, K. Mecherzyński, Koncewicz i inni) w zasadach pisowni polskiéj się trzymali i trzymają, kojarzy w języku piśmiennym dwa główne ludy, składające dawną Polskę: Mazurów i Rusinów czyli Wielkopolan i Małopolan.
Język, a, lm. i, m. [...] 3) = mowa, którą się naród od narodu różni. Język grecki, łaciński, francuski i t. d. Język obfity, bogaty, harmonijny, i t. d. Znajomość tego języka, jest bardzo upowszechniona. Język ten jest w używaniu na całym wschodzie. Nauka języków. Pismo w języku greckim, arabskim i t. d. Wykładać języki, nauczać języków. Język pierwotny, np. słowiański, względem polskiego, rossyjskiego, czeskiego i t. d. Język pochodny. Języki pobratymcze, pokrewne, v. jednoszczepowe, np. niemiecki i angielski. Język umarły, t. j. ten, którym już nie mówią, np. starogrecki, łaciński. Język żyjący, t. j. ten, którym obecnie mówią. Język starożytny, nowożytny. Język uczony, piśmienny, ustny, powszedni. Język rodzinny, v macierzysty, v. ojczysty. Język obcy. Język cygański, złodziejski, umówiony [...].
Piśmienny, a, e, p. 1) od pisma, od pisania; znajdujący się, używany w piśmie; pisany. Mowa piśmienna to, a nie ustna, t. j. książkowa, nie zaś ta, którą mówią. Język piśmienny.
[…] Nieznający dokładnie języka piśmiennego mylą się częstokroć w używaniu przyimków prze i przy, o i u, biorąc częstokroć jeden za drugi, np. przyprawił się (zamiast: przeprawił się) przez wodę, przeprawił (zamiast: przyprawił) sobie wąsy […].
Do prowincyonalizmów, w języku piśmiennym nieużywanych, należy galicyjskie tydnia, tydnie itd.
Oprócz tych 47 głosek dają się słyszeć w potocznéj mowie, szczególniéj pomiędzy ludem niektórych naszych prowincyj różne jeszcze takie brzmienia, których język piśmienny i ogół wykształconéj klasy społeczeństwa polskiego nie używa i nie uwzględnia.
Język, a, lm. i [...] b) przen. narzędzie mowy, mowa, możność mówienia, dar słowa, wymowa, wysłowienie [...] d) mowa ludzka, mowa narodu: Umiejętność języka. [...] J. polski, francuski, cygański. Języki wschodnie. Władać, mówić językami. J. umarły a. martwy, X nieżywy (= którym już jako ojczystym nie mówią obecnie). J. żywy a. żyjący (= którym mówi obecnie żyjąca narodowość). J. bogaty, ubogi. Języki pokrewne, pobratymcze, jednoszczepowe. J. pierwotny a. prajęzyk. Języki pochodne. Nauka, gramatyka, historia języka. [...] Wykładał języki słowiańskie. J. rodzimy, ojczysty, macierzysty, swój, obcy, cudzoziemski. Języki starożytne, nowożytne. Przen. sposób wysłowienia, środek wyrażenia czego, porozumienia ś., styl: Przemawiał do ludu językiem ludu. Przemawiać językiem mowy potocznej. J. naukowy, gramatyczny, filozoficzny, piśmienny a. książkowy, literacki, potoczny, ludowy a. gminny, salonowy, złodziejski. [...] Księgi pielgrzymstwa są pisane przez Mickiewicza językiem biblijnym [...] Czystość, poprawność języka.
Obraz rozwoju fonetycznego języka polskiego — to znaczy przedewszystkiem narzecza kulturalnego czyli języka piśmiennego, który daje z natury rzeczy, na podstawie faktycznych warunków i stosunków, najpełniejszy obraz polszczyzny.
Opisowy punkt widzenia może być stosowany nie tylko do języka kulturalnego (piśmiennego, literackiego), ale też do gwar ludowych.