terminów gramatycznych online
dativus
Język: polski, łaciński
Cytaty
On trouve les verbes sum, babeo, do, verto, tribuo, duco, relinquo, puto etc. avec deux Datifs; mais après les mêmes verbes il faut y fous-entendre l'Ac. general negotium.
[...]
Verba sum, babeo, do, verto, tribuo, duco, relinquo, puto etc. znajdują się z dwiema Datywami, ale trzeba się dorozumiewać accusativum negotium.
Odmiany jednego i tego samego imienia ojciec nazywają się w gramatyce przypadkami (casus); przypadków mamy zaś w języku naszym w każdéj liczbie siedm. Nazywamy je albo liczebnie, albo z łacińska, jako to: [...]
Przypadek trzeci - dativus, na pytanie komu? czemu?
Wszystkie te zakończenia wyparło więc z postępem czasu zakończenie i, jak się zdaje z genitiwu dekl. IVtéj przejęte (téj kości), równobrzmienne z końcówką datiwu sing.
W sanskr. naliczyć ich można w liczbie pojed. aż pięć, w mnogiéj zaś tylko cztery (gdyż tutaj ablat. i dativ. tą samą wyrażają się formą, a raczéj nie ma tu ablatiwu i zastępuje agendę jego dativus).
Po wydzieleniu się przyp. VIgo, pozostała reszta "spoczynkowéj" niegdyś agendy tworzyła: w licz. poj. nierozdzielny jeszcze od siebie Dativus i Locativus, w licz. mn. zaś sam Dativus.
Wtedy u nawet i w męskim datiwie było najzwyczajniejszém, a owi stanowiło tylko odmiankę uboczną.
One porówno z tamtymi od owéj chwili zamiast dawniejszych swoich (na ī, ii zakończonych) datiwów, przyjęły formy jak polu, licu, łożu.
Od rzeczownika chata lub głowa mamy dat. chaciê, głowiê: dlaczegóż i od ta, owa nie mamy datiwu cie, owie, ale tej, owej.
Kiedy nareszcie i tym się także zachciało różniczek, wtedy locativus dał datiwowi to jem połączone z u (jem-u) jako mniemaną końcówką IIIgo przyp. (zapożyczoną od rzeczownego datiwu panu i stadu).
Bo jeżeli brzmiała ci, z dawnego cīs - w takim razie był ten genit. równobrzmiący z datiwem ci; jeżeli brzmiała tu, z dawnego tūs, w takim razie kolidował ten genit. z nominatiwem tu dziś ty.