terminów gramatycznych online
spółgłoska cienka
Język: polski
- Część II. Rozdz. 1. Wiadomości z głosowni i etymologii: Jes/1886
- Część pierwsza. Rzecz o głoskach: Such/1849
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- Głoski. Znamiona. Czytanie.: Prz/1792
- Nauka o głoskach: Łaz/1861
- O pisowni: Such/1849
- Uwaga nad tem i objaśnienia, co do podziału spółgłosek przez Mrozińskiego: Oż/1883
- Zasada zdobyta naukowa: Oż/1883
Cytaty
Spółgłoski są dwojakie: Nieme i Przezpołgłośne: Niemych 9. Dzielą się na: Cienkie trzy: π, κ, τ; Srzednie trzy: β, γ, δ i Dechowane trzy φ, χ, ϑ. Przezpołgłosnych 8. Dzielą się na: Topne cztery: λ, μ, ν, ρ; Podwoyne trzy: ζ ważne za δς; ξ ważne za γς, κς, χς; ψ ważne za βς, πς, φς i pojedynczą σ zwaną Sykiem.
Trojakie tedy utworzyły się pochodne czyli miękkie spółgłoski: syczliwe, szumne i cienkie.
Wywód spółgłosek pochodnych: [...] ć, dź, ś, ź, p', b', f', w', m', ń, l [...] Cienkie.
Cienk. ś na szum. sz.
Nie należy zaniedbywać znamienia (') nad spółgłoskami cienkiémi: ć, dź, ś, ź, p', b', f', w', m', n'.
I. Co do dźwięku dzielą się spółgłoski na twarde i miękkie, a miękkie są znowu dwojakie: grube i cienkie. Grubomiękkie są dwojakie: łagodne i przyciskowe. Twarde spółgłoski są pierwotne, miękkie zaś pochodne. Pierwsze są właściwe wszystkim językom, drugich mało mają obce języki, więcéj ich mają języki słowiańskie.
[…] Cienkie spółgłoski powstały przez zlanie się twardych z cienką samogłoską i (albo z miękką starosłowiańską ь) lub ze spółgłoską j […].
Drugi podział wskazał [Jozef Mroziński] we spółgłoskach następny, odróżniający cienkie czyli miękkie jak nazywa spółgłoski od twardych w ten sposób: bi, pi, vi, fi, ki, mi, ni, ci, si, i t. d. która to samogłoska cienka i jest zmiękczeniem tych spółgłosek obok położona i w wyrazach nad niemi położona zamienia się na kreskę, tylko jak zwykle bywa.
Spółgłoska ta cieńka i długa j, utworzyła się u nas ze samogłoski krótkiej tylko pociągnięciem pióra wniz pod linją.
Między spółgłoskami miękkiemi wyróżniamy znowu: [spółgłoski] grube i cienkie. Grubemi są: c, dz, cz, dż, sz, ż, rz, — cienkiemi c(i), dz(i), s(i), z(i), k(i), g(i), p(i), b(i), f(i), w(i), n(i), m(i), I.