Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rodzaj czynności wielokrotny

Hasło w cytatach: rodzaj wielokrotny, wielokrotny rodzaj, wielokrotny rodzaj czynności
Język: polski

Cytaty

Rodzaj czynności dokonany i niedokonany; rodzaj jednokrotny i wielokrotny.

Rodzaje czynności: Rodzaj niedokonany: pisałem, brał, dokonany: napisałem, wziął. Rodzaj jednokrotny: pisałem, wielokrotny: pisywałem.

Biorąc pod uwagę przebieg ilościowy, rozróżniamy jednokrotny i wielokrotny rodzaj czynności. Rodzaj jednokrotny wskazuje na jednorazowy przebieg czynności, rodzaj wielokrotny wyraża czynność o przebiegu powtarzającym się. Nap. nieść : nosić, wieźć : wozić, chodzić : chadzać.

Czasowniki (verbum, słowo), wyrazy oznaczające czynności lub stany: Z uwagi na znaczenie odróżniamy: I. Rodzaj (postać, sposób) czynności: [...] B. ze względu na przebieg czasowy , jego charakter i wynik: 1. ★jednokrotny (jednotliwy): czynność raz wykonana, np. niosę; 2. wielokrotny, częstotliwy, iteratywny, frekwentatywny: czynność się powtarza, np. noszę.

Wielokrotny rodzaj, p. czasowniki I B 2.

Przeciwstawienie jednokrotnego i wielokrotnego rodzaju czynności lub stanu. Znaczenie wielokrotne wyraża przyrostek: -wać, -ywać, -iwać, -owywać, np. da-wać, gry-wać, postęk-iwać, wychow-ywać, przerysow-ywać, a w niektórych czasownikach obok zmiany przyrostka zmiana samogłoski rdzennej, najczęściej o (ó) na a, np. porabiać (robić) [...]; czasem w czasowniku wielokrotnym nie jawi się y, i, którego nie ma w rdzeniu czasownika jednokrotnego, np. rozdmywam (dmę), zapinam (pnę).

Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].

Słowotwórstwo [...]; osnowa, temat (nie)zmienny; końcówka, przyrostek fleksyjny; wrostek, stopniowanie (bez)względne, proste, opisowe, rodzaj (nie)dokonany, jednokrotny, wielokrotny.