terminów gramatycznych online
czas teraźniejszy praesens
Język: polski
- Etymologia: SzyPocz/1770
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1879
- Nauka o głoskach: Łaz/1861
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- Składnia: Mał/1879
- Wstęp do Gramatyki: SzyPocz/1770
Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Członem nienacechowanym w obrębie kategorii czasu jest cz. teraźniejszy (nieprzeszły), oznaczający najczęściej współczesność zdarzenia w stosunku do momentu mówienia lub in. momentu czasowego odniesienia wyznaczonego przez kontekst.
Cytaty
Koniugacya jest odmienianie słow w ostatnich sylabach, przez sposoby i czasy. [...] Czasy te pięć: Teraźniejszy, przeszły niedoskonały, przeszły doskonały, przeszły więcej niż doskonały, i przyszły.
Czas teraźniejszy. L. P. Ja jestem, ty jesteś, on jest.
Sposob Roskazujący. Czas teraz: Bądź ty. Bądźcie wy.
Sposob nieskończony. Czas teraź: Mieć.
[…] W czasie teraźniejszym czasowników: dą-ć, klą-ć, pią-ć, cią-ć, mią-ć, ginie pierwiastek samogłoskowy, a pozostaje tylko pierwiastek spółgłoskowy m, n: dm-ę, kln-ę, tn-ę, mn-ę.
Czas teraźniejszy wyraża, iż teraz się coś dzieje, np. czytam książkę.
Czas dzielimy, jak wiadomo, na teraźniejszy, przeszły i przyszły, wedle tego, czy zdarzenie, o którém mówię, odbywa się w téj chwili, kiedy o niém mówię; czy już się przedtém odbyło, czy też ma dopiero nastąpić. [...] Posiada zatem język polski w ogóle cztéry gramatyczne czasy (tempora) na oddanie tych wszystkich względów: 1. CZAS TERAŹNIEJSZY (praesens), np. czynię, idę, słyszę.
Co do czasu Teraźniejszego to jedno tylko nadmienić tutaj należy, że często go tak od słów dokonanych, jak niedokonanych używamy w żywém opowiadaniu, na wyrażenie zdarzeń przeszłych, jak gdyby się one działy w obecnéj chwili (łacińskie i niemieckie praesens historicum). Ma on natenczas oczywiście znaczenie czasu przeszłego.