terminów gramatycznych online
pochodnik
Język: polski
Cytaty
Pochodnik wyraz pochodzący od piérwotnika, to jest wyrazu piérwiastkowego.
Pochodniki tego wzoru. 1) Spieszczone. c zam. się na cka, czecka np. noc – nocka, noceczka.
Dalszy ciąg pochodników: 1) Od nazw miast, wsi i krajów [...] Przymiotniki a) Na owy np. brwiowy, chabuziowy, czeluściowy [...].
Słowa [...] pochodne czyli pochodniki, wzrosłe z pierwotników dobraniem zrostków lub narostków; np. las-ek, noc-ny, marz-yć, zł-ość.
[…] Tak samogłoski jako i spółgłoski przemieniają się w odmianach słów i w tworzeniu pochodników (słów pochodnych) np. miasto, w mieście […].
[...] Słowo pochodzące od pierwotu nazywa się pochodnikiem, np. domek, domowy [...].
Pochodniki powstają dwwojakim sposobem: I. Przez podmianę samogłoski lub spółgłoski, albo obydwu razem w pierwiastku lub pierwocie, co słoworodem wewnętrznym nazywamy. II. Przez dodanie narostka do pierwiastku lub pierwotu, co słoworodem zewnętrznym zowiemy [...].
Jeżeli wyraz w języku naszym, np. pątnik pielgrzym, już tylko jako ostatni ocalony szczątek z całéj swojéj rodziny pozostał, t.j. jeżeli mamy może dalsze - od niego dopiero urobione pochodniki, np. (od pątnik) pątniczy, pątnictwo [...] w takim razie wnioski o jego √ [pierwiastku] są już nierównie trudniejsze.
Przeciwnie śmierć i cześć, jako zawierające w sobie nie tylko pierwiastek wraz z końcówką, lecz i przyrostek - liczymy już do pochodnych wyrazów, pochodników czyli formacyi drugiéj linii.
Pozostawiliśmy zupełnie nietkniętém dotąd to wszystko w składzie imion pochodnych, co je od pierwotnych odróżnia, co je właśnie kwalifikować każe jako z tamtych powstałe i co do wieku późniejsze: takim składnikiem zaś jest w tych wszystkich pochodnikach PRZYROSTEK (suffixum), zajmujący zawsze miejsce w środku wyrazu, po temacie pierwotnika a przed końcówką: (za)-bawъ-ka, dziś już zabawka.
Tegoczesna budowa stopnia wyższego [...] daje nam zawsze w nim widzieć pochodnik bezpośredni stopnia równego.
W rzeczownikach z osnową na z, utworzonych za pomocą przyrostka ca i w pochodnikach zachowujemy spółgłoskę pierwiastkową z; np. znalazca, wynalazca, zwycięzca, wynalazczy.
Przy przenoszeniu części wyrazów oddzielać należy od pierwiastków przyrostki (zarówno proste, jak i złożone w pochodnikach), podług następujących wzorów: -ba: proś-ba, koś-ba.