terminów gramatycznych online
brzmienie pojedyncze głoska
Język: polski
- Głosownia: Mał/1879, Morz/1857
- Nauka I. O wyrazach, zgłoskach i głoskach: Sier/1838
- Nauka o głoskach: Łaz/1861
- O głoskach: Kam/1870
- O znakach nad literami, albo pod, lub obok nich, jakich używać należy i jakie usunąć, mianowicie te, które szkodzą ustaleniu i rozwojowi pisowni: Oż/1883
- Przepisy dla uczących: Sier/1838
- Wstęp: Desz/1846
Cytaty
Widzimy, że niektóre spółgłoski, lubo podwójne dla oka czyli z dwóch liter złożone, mają brzmienie pojedyńcze, takiemi są: dz, dż, dź, cz, sz, rz, ch.
Spółgłoski rz, sz, dz lub dż dź, cz, ch, chociaż są podwójne dla oka, jednak ani w wymawianiu ani w pisaniu rozzdzielać się nie powinny. a to z tego względu. że mają brzmienie pojedyncze np. dasz, kosz, rydz, radź, kocz, dach.
Ale że to abecadło [rzymskie] było niedostateczne na oddanie brzmień naszych wszystkich, przeto ono w naszym języku następne postaci przyjęło: Brzmienia pojedyńcze: a, ja, ą, ją, b, ḃ, c, ć, cz, d, dz, dź, dż, e, je, é, jé, ę, ję, , f, ḟ, g, h, ch, i , j, k, ł, l, m, ṁ, n, ń, o, jo, ó, jó, p, ṗ, r, rz, rż, s, ś, sz, szcz, t, u, ju, w, ẇ, y, z, ź, ż.
Głoskozbiór języka polskiego powinien wskazywać wszystkie pojedyncze brzmienia, jakie w naszéj mowie odzywają się, przedstawione w osobnych głoskach, jakoby nutach do śpiewu.
Słowa składają się ze sylab czyli zgłosek, a te z pojedynczych brzmień czyli głosów, które głoskami nazywamy.
Samogłoska jest to litera, która się wymawia samym tylko głosem, więc wydaje brzmienie pojedyncze. [...] Spółgłoska jest to litera, do wymówienia któréj potrzeba użyć nie tylko głosu, ale jeszcze i narzędzi mownych, jakiemi są: wargi, podniebienie, język, gardło, i dlatego wydają one brzmienie złożone.
W tamtéj dobie pozbywała się mowa słowiańska wszelkich z ustroju swego dwugłosek, jakiegokolwiek kształtu i składu takowe były w epokach dawniejszych. W pewnych razach poprzechodziły wtedy te dwudźwięki w wiadomy nam już sposób w brzmienia pojedyncze, np. ê, y, albo też w jotowe syllaby, np. ja, aj.
[Józef Mroziński] "„Nasze głoski cz, sz, rz, dż, dz, ch; inaczej się wymawiają a inaczej się piszą; wymawiamy bowiem brzmienia pojedyńcze, a piszemy litery podwójne.