Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zdanie podrzędne okolicznikowe

Hasło w cytatach: zdania okolicznikowe, zdania podrzędne okolicznikowe, zdanie okolicznikowe
Język: polski

Cytaty

Zdania podrzędne: 1) podmiotowe [...]. 2) orzecznikowe [...]. 3) określeniowe zastępuje a ) przydawkę [...] b) przedmiot [...] 4) okolicznikowe: a) miejsca: Wyście się tam ogrzali, gdzie się drugi sparzył. b) czasu: Nie czas żałować róż, gdy płoną lasy. c) sposobu: Jak ojce żyły w raju, tak dziś żyją wnuki. d) stopnia: Kichnął, aż cała izba rozległa się echem. e) celu: Kształcimy się po to, żeby służyć godnie Ojczyźnie. f) przyczyny: Chciał się skąpy obwiesić, że talara stracił. g) skutku: Tak dowcipne wierszyki umiał komponować, iżby je w kalendarzu można wydrukować. h) warunku: Jeśli chcecie być dobrymi, miejcie miłość dla swej ziemi. i) przyzwolenia: A choć od lat czterystu na Litwie osiedli, zachowali mazurską mowę i zwyczaje.

Zdaniami okolicznikowemi nazywamy zdania podrzędne, zastępujące okoliczniki zdania nadrzędnego. Nap. Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga. - Pan Bóg, kiedy karę na naród przypuszcza, odbiera naprzód rozum od obywateli. [...] Zdania okolicznikowe mogą zastępować wszystkie rodzaje okoliczników, ze względu więc na swe znaczenie dzielą się na zdania 1) okolicznikowe miejsca, 2) czasu, 3) sposobu, 4) stopnia, 5) celu, 6) przyczyny.

Okolicznikowy przym. od okolicznik: jęz. Przydawka okolicznikowa «przydawka odnosząca się jednocześnie do podmiotu i orzeczenia»: Forma wesół oznacza cechę chwilową, jest więc właściwie przydawką okolicznikową. DOR. Gram. I, 211. ∆ Zdanie okolicznikowe «zdanie podrzędne zastępujące okoliczniki zdania nadrzędnego»: Zdania okolicznikowe odpowiadają tak samo jak okoliczniki na pytania: gdzie? kiedy? jak? dlaczego? w jakim celu? itp. LEHR Gram. 183.