terminów gramatycznych online
wyraz czterozgłoskowy
Język: polski
Cytaty
Zwolennicy pisowni przez ija, yja bronią swego zapatrywania względami, z których żaden nie wytrzymuje próby, mianowicie:
- rzekomém wymawianiem np. poezya jako wyrazu czterozgłoskowego: poezyja.
Wyraz przeto składa się z tylu zgłosek, ile w nim jest samogłosek; wyrazy więc są: jednozgłoskowe, jak np. a, lew, syn, deszcz, grzmot, i t. p.; dwuzgłoskowe, np. a-ni, u-czeń, nie-bo (ńe-bo), stro-na, i t. p.; trzyzgłoskowe, jak: praw-dzi-wy, na-u-ka, ro-zum-ny, i t. p.; czterozgłoskowe, jak: wy-cho-wa-nie, spo-łe-czeń-stwo, pra-co-wi-ty, i t. p. W ten sposób dzielimy, wyrazy przy ich wymawianiu; każda z powyższych zgłosek (u-czeń, na-u-ka, wy-u-czyć, na-u-ko-wy...) są to zgłoski wymowy.
Ile razy przy wymawianiu wyrazu trzeba usta otworzyć, tyle ten wyraz ma zgłosek czyli sylab. Wyrazy: ja, ty, on, pan są jednogłoskowe czyli jednosylabowe; ojciec, matka, mocny, płacić — dwugłoskowe czyli dwusylabowe; tablica wesoły są trzyzgłoskowe; pożyczony, przezroczysty są czterozgłoskowe i t d.
Podstawą każdej zgłoski jest samogłoska. Wyraz przeto składa się z tylu zgłosek, ile w nim jest samogłosek; wyrazy więc są: jednozgłoskowe; jak np. lew, syn, deszcz, grzmot; dwuzgłoskowe: a-ni, nie-bo, u-czeń, ob-cy, wil-ki; trzyzgłoskowe: praw-dzi-wy, da-le-ko, roz-pa-czać; czterozgłoskowe; wy- cho-wa-nie, o-kien-ni-ce, pra-co-wi-ty; rzadsze są pięcio i sześciozgłoskowe.
W wyrazie więc dwu zgłoskowym: wola, mamy jedną zgłoskę mocną, jedną słabą. W trój zgłoskowym mamy jedną mocną we środku i dwie słabe: wolała przyczem obie [zgłoski] słabe nieco się różnią, ostatnia [zgłoska] jest mocniejsza od pierwszej. W cztero zgłoskowym wyrazie: rozkładała, mamy dwie mocniejsze zgłoski, pierwszą i trzecią, i dwie słabsze.
Jeżeli te różne stopnie siły oznaczymy cyframi, nie kusząc się zresztą o to, by wyrazić dokładnie stosunek siły różnych zgłosek w ten sposób, będziemy mogli przedstawić wyraz czterozgłoskowy jako 3. 1. 4. 2.