terminów gramatycznych online
tempus praesens
Język: łaciński
- Koniugacja (Końcowki osobowe, System koniugacyjny...Aoryst. Imperfekt ... Strona bierna. Inne formy złożone): Łoś III/1927
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1879
- Słownik, część III. czyli volumen V. (R-T): L/1807–1814
Cytaty
TERAŹNIEJSZY, -a, -e, niniejszy [...]. Czas teraźniejszy, w Gramm. Praesens [...].
Czas dzielimy, jak wiadomo, na teraźniejszy, przeszły i przyszły, wedle tego, czy zdarzenie, o którém mówię, odbywa się w téj chwili, kiedy o niém mówię; czy już się przedtém odbyło, czy też ma dopiero nastąpić. [...] Posiada zatem język polski w ogóle cztéry gramatyczne czasy (tempora) na oddanie tych wszystkich względów: 1. CZAS TERAŹNIEJSZY (praesens), np. czynię, idę, słyszę.
W zabytkach znajdujemy też szczególną pisownię bezokoliczników na -dź w tych czasownikach, których praes. kończy się na -dę. Najdawniej, bo już na zaraniu XV lub w końcu XIV w. zachodzi to w inf. idź ( = ić) w Żywocie Błażeja a potem w BZ. [...] pod wpływem asocjacji z najdę. Uświęcił to swą powagą Kopczyński, a za nim poszedł Jan Śniadecki i niektórzy inni pisarze pierwszej ćwierci XIX wieku.
§ 615. Imiesłów bierny czasowników dokonanych z jeśm oznacza zwykle w języku staropolskim łacińskie perfectum, co dziś oddajemy przez imiesłów ze słowem być lub zostać, np. w Kśw. angieli dani są a v [...], wyjątkowo tylko odpowiada to łacińskiemu praesens błogosławion jest (benedicitur) 9, 23 [...].
Inne formy złożone.
§ 618. Dość często zamiast osobowej formy czynnej spotykamy w zabytkach imiesłów teraźniejszy czynny ze słowem jeśm, być:
Praesens: ty jeś powyszaję (es exaltans) FI. 3, 3 [...].