Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

tempus futurum

Język: łaciński

Cytaty

Tempusczas: praesens – niniejszy, imperfectum – przeszły niezupełny a. niespełny, perfectum przeszły zupełny a. spełny, futurumprzyszły.

PRZYSZŁY [...] – gram. przyszły czas futurum (sv. futurus) R n4v; rozne, co się w przyszłym czasie jakoby cirpiące w<y>mowią neutro passiva, sc. verba R v6v (md); rodzaje Rozne, co sie w pr[z]yszłym czasie jakoby cirpiące wymowią genera neutropassiva RN (k. tyt.). Zob. DAWNY, PRZESZŁY.

[Tempus] futurum, Gdy rzecz jeszcze ma być àlbo sie stàć.

Tempora participiorum quot sunt? Tria. Quae? Praesens ut legens. Praeteritum ut lectus. Futurum ut lecturus vel legend[us].

Futurum, Będę pisał.

Quid est [Tempus] Futurum? Quo velle nos agere, vel futuro tempore acturos esse significamus [ktorym dájemy znáć, iż co chcemy czynić álbo wykonywáć.] Ut, Amabo. [będę miłowáł,] Scribam, [będę pisał,] Veniam, [przyjdę,].

[Co to jest [czas] przyszły? To taki, którym oznaczamy, że chcemy wykonywać czynność lub że będziemy ją wykonywać w przyszłości.]

A przyszły czás tegoż to obyczáju w i w syllábę kończystą, jáko miłuję będę miłował, jestem miłow[an].

Et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor.

A przyszły czás tegoż to obyczáju w i w syllábę kończystą/ jáko miłuję/ będę mił[ował/], jestem miłow[an]/ będę miłowá[ł].

Et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor.

Quot sunt tempora in coniugatione verborum? Quinque. Quae? Praesens ut lego: Praeteritum imperfectum ut legebam: Praeteritum perfectum ut legi: Praeteritum plusquam perfectum ut legeram. Futurum ut legam.

Wiele są czásow w staczániu słow? Pięć. Które? Niniejszy jáko czytam: Przeszły niezupełny jáko czytałem: Przeszły doskonały jáko czytałem: Przeszły więcej niż doskonały jáko czytałem dawno. Przyszły jáko będę czytał.

DE TEMPORIBUS O Czásách.

Słowá języká Włoskiego máją dziesięć czásow jáko: [...] Futurum przyszły.

Fut. andarò lub andrò pojdę.

Futur. Quando sarò andato gdy pojdę.

Tempora verborum sunt quinque: Praesens, Praeteritum imperfectum, Praeteritum perfectum, Praeteritum plusquamperfectum, Futurum.

Ma też Verbum, w káżdem Modo, swe pewne Tempora, ktorych jest pięć. [...] Futurum, ma zá Znák, Będę álbo też Ę, v. g. ja miłowáć będę, ja uczynię etc.

Il y a trois tems proprement dits: Présent. Ego amo, J'aime. Prétérit, ou Passé. Ego amavi, j'amai, et Futur, Ego amabo, j'aimerai.

[...]

Tempora (czasy) właściwie są trzy: praesens, teraźniejszy, v. g. Ego amo, ja kocham, praeteritum, przeszły v. g. Ego amavi, ja kochałem, i futurum przyszły v. g. Ego amabo, ja będę kochał.

Ю. zamiast Я. w trzeciej osobie wielkiej liczby terazniejszego i przyszłego czasu wtorego sprzęzenia (praesens et futurum tempus secundae coniugationis) nieporządkowie używa się: строютъ, zamiast строятъ, budują.

Tempora verborum. Czasy słow. Tempus praesens. Czas teraźniejszy. Tempus praeteritum imperfectum. Czas przeszły nie doskonały, czyli nie dokonany. T. praeteritum perfectum. Czas przeszły doskonały. T. praeteritum plus quam perfectum. Czas przeszły więcej jak doskonały, albo krocej, Czas za-przeszły. Tempus futurum. Czas przyszły.

Tempora sunt quinque, czasow jest [p]ięć, Praesens, Teraźniejszy, Praeteritum im[p]erfectum, Przeszły niedoskonały, Praeteritum [p]erfectum, przeszły doskonały, Praeteritum [p]lus quam perfectum, Przeszły więcy niż dosko[n]ały, Futurum i przyszły.

Czasów jest:

1) w trybie oznajmującym cztery, to jest: [czas] teraźniejszy (Praesens), np. znam; [czas] przeszły (Preteritum), np. znałem; [czas] zaprzeszły (Plusquamperfectum), np. zna­łem był, i [czas] przyszły (Futurum), np. będę znał albo znać będę i t. d.

Czas przyszły z rodzajami (futurum).

będę znał, znała, znało [...].

Przyszły, futurum.

[Verbum tempora] Futurum. [Słow czasy] Przyszły.

Czas (tempus) forma czasownika, wyrażająca stosunek chwili czynności do chwili mówienia lub do chwili innej czynności. Ze względu na stosunek czynności do chwili mówienia rozróżniamy czas: ★teraźniejszy (praesens); ★przeszły (praeteritum): [...] ★przyszły (futurum).

Futurum, p. czasy.