terminów gramatycznych online
przezwisko
Język: polski
- Główne przepisy: Łoś/1918
- Słownik: Mącz/1564 (war. B), Kn/1621, Kn/1644 (I wyd. 1626)
- Słownik, t. 5: Próba-R: SW/1900-1927
- Słownik, tom II. część II. (P): L/1807–1814
- Zdanie czwarte: Klecz/1767
- Zdanie trzecie: Klecz/1767
- Znaczenie i życie wyrazów: Łoś II/1925
Przezwisko. Nadana osobie nazwa dodatkowa, charakteryzująca ją w sposób żartobliwy: zwykle wyraz pospolity. Podstawę do nadania p. może stanowić cecha fizyczna lub psychiczna danej osoby, jej zajęcie lub zawód, podobieństwo, np. do zwierzęcia, rośliny itp.
Cytaty
Briseus nomen Bachi, Przezwisko Bachusow.
Cognomen, inis, Przezwisko.
Panomphaeus cognominatus est Iupiter. Przezwisko Jowiszowe
Przézwisko człeká káżdego do własnego imienia przydáne. Cognomen generis, sapientis, Crassi, divitis, hereditarium, ex contumelia Cic.| Cognomen paternum Horat. [...] | Agnomen Cic. | Agnomen gentium Ovid. | Agnomentum ei Charon Apule. Appellationes hom[i]num praesertim illustrium virorum quatuor ponunt. Caris. Diomed. Priscian. Donat. & alij veteres Grammatici. Praenomen, Nomen, Cognomen, & Agnomen. ut Pub. Cornel Scipio. African.
Agnomen, Agnomentum. Przézwisko 3.
Cognōmen. Názwisko. Przezwisko 2. 3.
Cognōmentum. Przezwisko 3.
Nazwiska także osob i rzeczy rożnych wydają dawną Słowiańszczyznę. Sławna Krolowa Skitow Tomyris, ktora Cyrusa z wojskiem jego zgubiła nazwana od okrzykow ludu, i Żołnierzy, To! myr!. [...] Świadczą dawną Słowiańszczyznę w przezwiskach. Albowiem, kończenie się samo niektorych na Ryk inszych na Mund, z nazwiskami dawnych Domow, i Osob, w Litwie i Żmudzi zgadzające się wydaje, że były Słowiańskie nazwiska.
Głowne Miasto miało wiele przezwisk. Najpierwej zwało się Dardania od Dardana, potym Teucria, od Teukra.
PRZEZWISKO, -a, n., [...] – §. Przezwisko człeka każdego, do własnego imienia przydane [...]. Jak się nazywasz? Jędrzej! a po przezwisku nazywam się Staromilski. Teatr 30 b, 145.
PRZEZWISKO, -a, n., [...] – § Przezwisko dodane, często uszczypliwe [...]. Procz nazwisk i przydomków miewali miektórzy Polacy dodawane sobie od ludu przezwiska: n. p. Bolesław Śmiały, Krzywousty, Radziwił sierotka. Kras. Zb. 2, 423.
- † Przemianek, nka, lm. nki 1. przezwisko, miano, przydomek [...] Takiemi przemianki go przezywa. L.
Przezwisko, a, lm. a, † Przezwiszcze, [Przezwa, Przezywka] 1. nazwisko dane temu, który już swoje właściwe miano, przydomek osobisty, charakterystyczny dodatek do nazwiska [...] Przezwisko lepszym ani gorszym nikogo nie uczyni.
Używamy też wielkich liter przy pisaniu przezwisk, złożonych z wyrazów pospolitych: Dziewica Orleańska, Maska Żelazna, Złota Czaszka, Panie Kochanku, (Radziwiłł) Rybeńko.
Natomiast imię własne wiążemy z osobnikiem lub pewną liczbą osobników na podstawie cechy, którą można by nazwać przypadkową np. w przezwiskach: Kulas, Mańkut, w imionach chrzestnych: Jan, Paweł dowolnie nadanych, również w nazwach miejscowości, podobnych, na ogół do przezwisk lub imion chrzestnych ludzkich (Poręba, Kraków) a wreszcie do nazwisk rodowych, które nie przedstawiają żadnego związku z cechami, charakteryzującemi pewien rodzaj przedmiotów lub jego odmianę.