imię nazwa

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Kn/1644 (I wyd. 1626)
• Klecz/1767
• Ant/1788
• Morz/1857
• Uchw.AU/1891
• Łoś/1918
• Rozw/1923

Nōmen. Imię 1. 2. Słowo. Názwisko. Przezwisko 3.

Lubo zaś te wywody zacnych myśli są świadectwem, dostatecznie jednak nie mogą wątpliwości ułatwić, mowiąc, jakoby Skytow, lub Sarmatow nazwiska, od Hebrajskich albo Greckich słow miały pochodzić. Ani bowiem Skytowie byli obowiązani cudzoziemskie przyjąć nazwisko. Ani postronne Państwo [...] miało dać imie stateczne, ktoreby od wszystkich było przyjęte. Nad to, w całym Hebrajskim Piśmie (owszem ani w Talmudzie) nikt ani wzmianki nie znajdzie o Skitach, albo Sarmatach: a jakże z tego języka mamy zaciągać imion Narodu, o ktorym, nigdy nie wspomniono.

Zaden się przedimek nie kładzie [...] Przed imionami cnót, występków, namiętności, sztuk, umiejętności, gry.

Nazwa rzeczownik jest niestosowną, bo wiele jest istności umysłowych, które nie są rzeczami, — rzeczami także nie są osoby, — zaś imię jest nazwą właściwą tylko osobie, — rzeczom nie służy.

Wiekowa praca wyrobiła u nas zamianę klasycznego t, y, ae, oe, c, t, q, v, x i t. d. w wiadomych razach na y, i, e, k, c, kw, w, ks i t. d., przyjąwszy za zasadę używanie złacińszczonej postaci imion greckich i wschodnich i opierając się słusznie na głosowni języka naszego.

Wyrobiliśmy końcówkę -iusz, -eusz, -iasz dla imion greckich na -ιος, -εος, -αιος, -ικς, łacińskich na ius, -eus, -aeus, -ias, zachowujemy zawsze us w greckich na -ος, łac. na -us, jeżeli to są imiona dwuzgłoskowe, odrzucamy zwykle końcówkę w imionach wielozgłoskowych, które przez częste używanie zupełnie się przyswoiły (Homer, Cyncynnat) i t. p.

Podług ryba odmieniają się: a) nazwy żon, zakończone na ina a utworzone od imienia lub tytułu męża: Sapieżyna, starościna. b) nazwy miast i wsi na — ina: Muszyna, Skawina. c) [nazwy] córek na — ówna (ewna): Lindówna, królewna.

Otóż np. imiona litewskie przez jednych są odczuwane jako obce, przez innych zaś —jako swojskie, jedni więc mieliby je pisać tak: Jagełło,Gedymin,Gedrojć [...] inni zaś: Jagiełło [...].

Prócz tego imiona typu Borzęta Sławęta są pisane 9 razy przez an, 4 razy przez en i raz obocznie przez e, co się objaśnia po pierwsze tem, że obok imion typu Borzęta istniały z dawien dawna imiona typu Sławęta, a po wtóre tem, że w odmianie typu Borzęta była oboczność.