terminów gramatycznych online
fonologia
Język: polski
Geneza: gr. phōnḗ 'dźwięk' + gr. lógos 'mowa; słowo'
- Gramatyka: Kr/1897
- Prawidło nawiasówek dla wyrazów cudzoziemskich: Oż/1883
- Przedmowa: Czep/1871–1872
- Słownik, t. 1: A-G: SW/1900-1927
- Słownik, tom II (D-G): Dor/1958–1969
Fonologia (fonemika, fonematyka). Dział lingwistyki strukturalistycznej, którego przedmiotem jest analiza semiotycznej funkcji dźwięków mowy, tzn. roli spełnianej przez dźwięki mowy w procesie porozumiewania się za pomocą jęz.
Cytaty
Oprócz tego kursu mam zamiar wydać jeszcze dwa inne, t.j. składnią (kurs drugi), fonologiją, pisownią oraz o nieforemnych odmianach i szczegóły o odmianie słów (kurs trzeci) […].
Prawidło nawiasówek dla wyrazów cudzoziemskich. Utarte wyrazy polskie, i mniej utarte a potrzebne w naukach i dziełach polskich [...] mają pierwszeństwo przed obcemi, jako to: "Dzieje narodu polskiego" (łac. Hist. nat. pol.). Krócej jeszcze lepiej: "Dzieje Polski". (Historia polonica). [...] Na (logos (mowa), Filologus). Miłośnik mowy, (Filologia) dosłownie Miłośnictwo mowy lub zamiłowanie się w niej znaczy. Mamy właściwiej po polsku: "Mowoznawca, Mowoznawstwo". Mowopisarz (logographos) Mowopisownia i t. d. Głos (gr. fonē). Głoskozbior (gr. lat. fonetica). Głoskozbiorowy (fonetikos). Fonetyczny potwór. "Głosomównia" (Fonologia).
Gramatyka dzieli się na następujące części: 1. naukę o dźwiękach czyli głoskach, zwaną głosownią albo z grecka fonologją lub fonetyką; 2. naukę o budowie wyrazów i ich odmianach, czyli morfologję. Ta obejmuje dwie części: a) jedną, wyjaśniającą tworzenie się wyrazów czyli etymologję albo słoworód, i b) naukę o odmianach albo fleksję, obejmującą wykład deklinacji i konjugacji; 3. składnię (syntaxis), wyjaśniającą budowę zdania i wzajemny stosunek jednych jego części do drugich.
Fonetyka, i, blm. 1. a. Fonologia nauka o brzmieniach językowych in. g ł o s o w n i a: F. języka polskiego, greckiego. F. historyczna (= nauka o brzmieniach języka i ich wymawianiu, rozpatrywanym w następstwie czasowym). 2. przen. brzmienie, dźwięk: Mieści tu sama F. nazwiska jakiś odcień humoreski. Krasz. <Gr. fōnētikē ż. dosł. = mowna, głoskowa>
Fonologia, i, blm. p. Fonetyka. <Now. z Gr. fōnē = dźwięk + -logia = nauka>
Głosownia, i, blm. nauka o dźwiękach, brzmieniach, języka, fonetyka, fonologia. <GŁO(S)>
Fonologia ż I, DCM. -gii, blm jęz. «dział językoznawstwa, nauka o fonemach i relacjach między fonemami»: Oderwanie myślenia od „przyrodzonej materii” języka oraz absolutyzacja różnic, stosunków — legły u podstaw fonologii. Myśl Filoz. 1—2, 1951, s. 191. // SW. <gr. phónḗ = głos, dźwięk + lógos = nauka>.