terminów gramatycznych online
okoliczność czasu
Język: polski
- Czasowanie. Zaimek osobisty. Osobowanie. Liczbowanie. Rodzajowanie. Trybowanie: Czep/1871–1872
- Część II. O Przysłówkach: Mucz/1825
- Część II. O Słowie: Mucz/1825
- Część II. Rozdz. 3. Nauka o zdaniu (Składnia): Jes/1886
- Część czwarta. Rzecz o zdaniach: Such/1849
- De syntaxi, abo o złączeniu słów: Sty/1675
- O Partykułach: Malin/1869
- O Słowie: Malin/1869
- Syntaxis: SzyGram/1767
- Wyrazy okolicznościowe. Przysłówki: Czep/1871–1872
Cytaty
DE SYNTAXI Okoliczności miejscá i czásu.
Okoliczność czasu. Niektorym słowom przydaje się imie znaczące czas, ktorym odpowiada się na pytanie 1. Jak długo? [...] kiedy [...] jak dawno [...]
Przysłówki wyrażają […] 2) [okoliczność] czasu, np. zawszeż ja słuchaczem tylko, nigdyż nie odpowiem? […].
Ze względu na Imiesłów w słowie zawarty […], i na rzecz, któréj ma być przysądzony, wszystkie słowa trzy okoliczności wyrazić powinny, tj. osób, liczb i rodzajów; ze względu zaś na słowo być w nich zamknięte dwie: [okoliczności] czasu i trybów.
Okoliczność czasu na pytanie kiedy? jak dawno? jak długo?.
Tak rozumuje Autor gmátwając jimiesłowy s przysłówkami, gdy tymczasem przysłówki oznaczają przy orzeczeniu tylko okoliczności miejsca, czasu itd., jimiesłowy zaś nasze na ąc i vsi nie są bynajmniéj przysłówkami okréślającemi orzeczenie, lecz są z rodu swego w każdym zdaniu jimiesłowowym rzeczywistym orzeczeniem ściągającym się do podmiotu [...].
Prof. Muzkovsƙi v svojéj gramatyce vydaɳá krakovsƙego z r. 1849 na str. 194 i nástępnéj ðeli spójɳiƙi vedług jiɦ znazeɳá v moɣe na 11 gatunkóv, jaƙeⴅi są: [...] 9. Casove vyráƶają okoliznosc casu i są następujące: aƶ, póƙi, dopóƙi, póty, pokąd, gdy, ƙedy, ƙedy-vtedy, ƙedykolɣek, ɳim, ɳim-jak, jak-to. jak tylko, skoro, jak skoro, skoro tylko, od zasu jak, ledɣe ƶe-aliśći, vtedy, vpɍód-ɳim, podzas-gdy, v zaśe-gdy, tak długo dopóty [...].
Bezokoliczny wyraz słowa ma postać rzeczownika, kończy się zwykle na ć, i w zdaniu jest dopełnieniem; wyraża samo tylko znaczenie i niejako treść słowa, bez oznaczenia okoliczności czasu, osoby, liczby i rodzaju […].
[…] W tém zdaniu podmiot: zbytek, orzecze. kończy się, dopełn. czém? doświadczeniem? jakiém? smutném?—określenie do dopełnienia; kiedy się kończy? Zawsze. Wyraz ten oznacza okoliczność czasu, a że się odnosi do słowa, jest więc przysłówkiem czasu.
W jakim stosunku znajduje się tu zdania poboczne do swych głównych? (... wyrażają okoliczność czasu względem zdania głównego).