Historical dictionary
of grammatical terms online

liczba

Language: polski
EJO 1999, 337 Contemporary definition

Liczba. Kategoria gramatyczna, której podstawowa funkcja polega na sygnalizowaniu jednostkowego lub niejednostkowego (wieloelementowego) charakteru desygnatu rzeczownika. We wszystkich jęz. mających kategorię gramatyczną l. jej podstawę stanowi l. mnoga, czyli (łac.) pluralis (wielość desygnatów) i l. pojedyncza - singularis (brak sygnalizacji wielości desygnatów).

Quotations

Gdy jedná z tych pártykuł, álbo cząstek mi, ti, ci, ui, fi, lo, la, gli, li, le, ne, po wtorej personie ktorychkolwiek temporum, i liczby się kłáść będzie, tedy záwsze ostátna syllábá krotko wymawiána bywa, jáko Parligli, mow mu [...].

Tákże máją [=Włosi] duos numeros, to jest dwie liczbie Singularem, ktory jednę osobę lub rzecz wyraża, Pluralem záś ktory wiele osob lub rzeczy określa i znáczy.

Adverbium przysłowie jest ktore przymiot licby, czásu, miejscá okoliczność i sposob przypomniánej rzeczy określa i opowiáda.

Artykuł powinien záwsze przodkowáć Imioná, żeby znáć przez to, jákiego są rodzaju, w jákiej liczbie, i w jákim kazusie, czyli spadku.

Dwie są liczby to jest máła i wielka.

Presque toutes les Nomes ont deux Nombres, le singulier, et le plurier: celui-ei dènote plusieurs choses p. e. Flores, les Fleurs; l'autre en signifie une seule, Rosa la Rose.

[...]

Prawie wszystkie Nomina mają dwie liczby, Singularem et Pluralem: Pierwsza znaczy rzecz jednę v. g. Rosa, Roża. Druga wielość rzeczy wyraża v. g. flores, kwiaty.

Il y a deux nombres, le Singulier, et le plurier.

[...]

Liczby (numeri) są dwie, singularis i pluralis.

Zaimek się ma następującą formę jednakową we wszystkich trzech rodzajach i obydwoch liczbach.

Wyrazy do dziewiątej części mowy należące odmieniają się, a to czworako:

1) Przez Tryby (Modus), np. czytać, czytam, czytaj, czytałbym.

2) Przez Czasy (Tempora), np. czytam, czytałem, czytałem był, będę czytał.

3) Przez Liczby (Numeros), np. czytam, czytamy [...].

Liczb jest dwie, pojedyńcza na oznaczenie jednéj tylko osoby lub rzeczy, i mnoga, która mówi o dwóch albo więcéj osobach lub rzeczach.

Ile liczb odróżniamy w gramatyce?

Przepisz zdania poniższe i powiedz następnie: na jakie pytanie odpowiada każdy rzeczownik, czyli, w jakim znajduje się przypadku i jaką oznacza liczbę.

§ 51. Rodzaj, liczba, przypadek. Dzisiejsza polszczyzna, jak wiadomo, rozróżnia w deklinacji trzy rodzaje [...], dwie liczby: pojedyńczą i mnogą.

Przez składnię zgody rozumiemy zasady, wedle których części zdania mniej ważne stosują [jest: stusują] się do ważniejszych (w rodzaju i osobie, liczbie i przypadku) np. Historja jest mistrzynią życia. (nie mistrzem!) Poczcziwi chłopi (forma osobowa) poczciwe chłopy (rzeczowa) i td.

Przymiotniki.

Liczba (numero) — Rodzaj (genero).

Przymiotniki zgadzają się z rzeczownikiem w liczbie i rodzaju. Prawidła tworzenia liczby mnogiej przymiotników są te same co liczby mnogiej rzeczowników.

Każdy czas ma liczbę — numero: pojedynczą — singular: eu canto (śpiewam) i mnogą — plural: nós cantamos (śpiewamy).