Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

stopień przewyższający

Hasło w cytatach: przewyższający, przewyższájący, stopień przewysz(sz)ający, stopień przewyszający, stopień przewyzszájący, stopień przewyższájący
Język: polski

Cytaty

PRZEWYSZSZAJĄCY (lub PRZEWYSZAJĄCY) [...]- 2) gram. superlativus gradus stopień przewysz(sz)ający ut doctissimus jako nauczeńszy R H3v (md); superlativus <gradus> Nadwysz(sz)y stopień, przewysz(sz)ający ut doctissimus nauczeńszy RN (wykl. przednia);[..] RN (k. tyt.); [...] R h1v [..] R X2v (md). Zob. NADWYSZSZY, NA WYSZSZY, POWYSZSZONY, WYSOKI.

Der Positivus hesst przedni (von. S. 44, C. 6 an położony), der Comparativ przyrownájący, der Superlativ przewyższájący genannt (S. 4).

Przyrownánia stopniow wiele są? Trzy. Ktore? Przedni, jáko náuczony. Przyrownywájący, jáko uczeńszy. Przewyższájący, jáko náuczeńszy. Comparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positivus, ut doctus. Comparativus, ut doctior. Superlativus, ut doctissimus.

We trzech stopniách przyrownánia, to jest w Położonym, w Przyrownájącym i w przewy[ż]szájącym.

In tribus gradibus comparationis, scilcet Positivo, Comparativo et Superlativo.

Comparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positivus, ut doctus. Comparativus, ut doctior. Superlativus, ut doctissimus.

Przyrownánia stopniow wiele są? Trzy. Ktore? Przedni/ jáko náuczony. Przyrownájący/ jáko uczeńszy. Przewyzszájący/ jáko nauczeńszy.

In tribus gradibus comparationis, scilcet positivo, comparativo, et Superlativo.

We trzech stopniách przyrownánia/ to jest w położonym/ w przyrownájącym/ i w przewyzszájącym.

Superlativus Przewyższájący / ktory támtym dwiema przyrownány najwięcej waży / Il più dotto najuczeńszy [...].

Quot sunt gradus comparationis? wiele jest stopniow przyrownywania? tres, trzy, qui? ktore? positivus, przedni, ut doctus, jako uczony, comparativus, przyrownywający, ut doctior, jako uczeńszy, superlativus, przewyższający, ut doctissimus, jako najuczeńszy.

Superlativus quem habet casum? [stopień] przewyższający ktory ma spadek? genetivum pluralem, rodzący wielkiej liczby, aut ablativum cum praepositione de, e, ex albo odbierający z przekładaniem Z, aut Genitivum singularem collectivum, albo rodzący małej liczby zbierany, dicimus enim, mowiemy bowiem, Doctissimus Poetarum fuit Virgilius, najuczeńszy z Wierszopisow był Wiergilusz, vel eloquentissimus ex Oratoribus fuit Cicero, albo najwymowniejszy z Krasomowcow był Cyceron, optimus Romanae Gentis, najlepszy z Rzymskiego Narodu.

Pierwsze próby stworzenia ojczystej terminologii zawierały Regulae grammaticales, regimina et constructiones z 1542 r. i wydanie A. Donata z r. 1583.

Terminologia Donata [...].

Gradus positivus — przedni, położony, comparativus — przyrównający, superlativus — przewyższający, verbum frequentativum — częstoczyniące, tempus perfectum — wyobrażenie doskonałe.

Praktyczny rezultat tego powoływania się na mistrza stanowi u Dobrackiego obok posługiwania się nowożytnymi terminami także ich słownik niemiecko-łacińsko-polski, zawarty w jednej edycji drugiego wydania jego gramatyki.

Terminologia [...].

Figura simplex — wyobrażenie proste, composita — dwojakie, złożone; thema — początkowe słowo, comparatio — przyrównywanie, przypodobanie (s. 354), gradus positivus — stopień pierwszy, prosty, comparativus — przyrównywający, superlativus — przewyższający, tempus (im)perfectum — czas (niemal) przeszły.

Zupełnie inaczej wygląda ona w gramatyce włoszczyzny A. Styli [...].

Adverbium simplex — proste, compositum — złączone; terminatio — (s-, s. 39) kończenie, terminacyja, comparatio — przyrównanie: gradus positivus — stopień pierwszy, comparativus — przyrównający, superlativus — przewyższający, incomparabilis — nieporównany, tempus (im)perfectum — czas (nie)doskonały przeszły.