of grammatical terms online
kreskować (się)
Quotations
Kreskują się też czasem; choć nigdy ani było ani będzie po nich i, ale tylko dla tego, aby się lepiej z następującemi miękkiemi głosami zgadzały.
W takich to syllabach i wyrazach możnaby głoski a, e, kreskować.
Mając stanowić o znamionach nad samogłoskami, musimy trzy rzeczy rozważyć: a) Czy potrzeba kréskować samogłoski, b) Które samogłoski powinny się kréskować, c) Kiedy należy je kréskować.
Samogłoska e ma brzmienie ściśnione i kréskuje się [...].
Tu widziémy jasno, zwłaszcza na przykładach wróblém, paziém: dlaczego na rodzaj nijaki é się kréskuje, i stosownie się powinno wymawiać.
Prawidła brzmienia głosek uczą jak głoski wymawiać, a zatém jak je pisać należy. Z grammatyki także wiemy, kiedy pewne głoski powinny się kréskować, kiedy tracą kréskowanie i kiedy wyrazy powinny być pisane wielkiemi głoskami.
O kréskuje się w ostatniéj zgłosce wyrazu przed spółgłoską słabą lub płynną nienosową (**), np. dziób, lód, rów, nóż, wódz, sól, wół, bór, znój.
Z drugiéj strony, gdy przy formowaniu odmian grammatycznych, spółgłoska wpływająca na kréskowanie przyłączy się do o, kreskować tę samogłoskę potrzeba, np. wo-da, wód, noga, nóg.
[…] Lecz co do kréskowaniá tych samogłosek ograniczáł się Kochanowski na tym, jiż tylko tam kréskowáł, gdzie dwa wyrazy przy podobnym brzmieniu m iały wcale jinne znaczenie […].
[...] taniéj [...] (W stopniach przymiotników nie kreskuje się, np. najmocniejszy, najłagodniejsza).
[…] Również we środku wyrazów: kona i konia, w pierwszym wyrazie n jest spółgłoską twardą, a w drugim miękką (ń), jednak się nie kreskuje, bo się znajduje przed samogłoską a […].
Zamiast sroda, srodek, sredni, kreskowano: środa, środek, średni.
[Józef Mroziński] Dawniej kreskowano e w słowach: Słońcé jasné, méta, zaléta i t. d. teraz nikt nie kreskuje.
W Dopełniaczu, Celowniku i Miejscowniku liczby pojedyńczéj przymiotników żeńskich, oraz w Narzędniku i Miejscowniku liczby pojed. przymiotników nijakich kreskujemy é.
Natomiast nie wolno kréskować: ej w stopniu wyższym i najwyższym przymiotników.
W dawnych czasach kreskowano nawet niekiedy te litery, jako miękkie, i pisano: drop’, gołąb’, chorągiew', krew’ i t. p.