Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

pars orationis indeclinabilis
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: partes indeclinabiles, partes orationis indeclinabiles
Język: łaciński
Dział: Fleksja (współcześnie)
Definicja współczesna

nieodmienna część mowy

Cytaty

DonCul/1560, s. [15] Definicja

Quot sunt partes indeclinabiles? Quatuor. Adverbium, Coniunctio, Praepositio, Interiectio. Quare dicuntur indeclinabiles? Quia à prima uoce in alias non cadunt, nec per casus, nec per tempora et modos uariantur.

Mora/1592, s. [5] A3r [9] Definicja

Quomodo dividuntur Partes Orationis? Aliae ex illis dicuntur declinabiles: Aliae Indeclinabiles: Jednej części, z nich zową declinabiles, odmienne, á ty ná końcu się odmieniáją: á drugie Indeclinabiles, Nieodmienne, bo żadnej odmiány nie máją.

Don/1649, s. [115] Definicja

Quot sunt partes [orationis] Indeclinabiles? Quator. Quae? Adverbium, Coniunctio, Praepositio, Interiectio. [...] Quare dicuntur indeclinabiles? Quia per genera, casus, modos, non declinantur.

[Ile jest nieodmiennych części mowy? Cztery. Jakie? Przysłówek, spójnik, przyimek, wykrzyknik. [...] Dlaczego są nazywane nieodmiennymi? Ponieważ nie odmieniają się przez rodzaje, przypadki, tryby.]
Gut/1668, s. 2-3

Wie viel sind Hauptstücke (Partes Orationis) der Rede? Achte, derer vier sind Wandelbare (Declinabiles) Stacżające się, als: 1. das Nennwort (Nomen) Imię. 2. das Vornennwort (Pronomen) Namiestńik. 3. das Zeitwort (Verbum) Słowo. 4. das Mittelwort (Participium) Ucżestńik. Vier Unwandelbare, (Indeclinabiles) niestacżające się, als: 1. das Zuwort (Adverbium) Przysłowie. 2. das Fügewort (Conjunctio) Złącżenie. 3. das Vorwort (Praepositio) Przełożenie und 4. das Zwischenwort (Interjectio) Wdánie.

Gut/1669, s. 32

Solcher Wörter/ so Hauptstücke der Rede [Partes Orationis] genennet werden/ sind eben so viel bey den Pohlen/ als bey den Lateinern/ nemlich Achte/ derer vier sind Wandelbare [Declinabiles] (Stacżájące śię) [...] Vier Unwandelbare/ [Indeclinabiles] (Niestacżájące śię).

[Takich słów, które nazywane są częściami mowy [Partes Orationis] jest w polszczyźnie tyle, ile jest w łacinie, mianowicie osiem, z których cztery są odmienne [Declinabiles] ((Stacżájące śię) [...] Cztery nieodmienne/ [Indeclinabiles] (Niestacżájące śię).]
Kon/1759, s. 177

Dr constructione partium orationis indeclinabilium.

Don/1795, s. [24]

Adverbium quid est? Przysłowie co jest? Pars orationis indeclinabilis. Część mowy niestaczająca się, quae Adjuncta verbo, ktora złączona z słowem, aut Nomini, albo Imieniem, aut Participio, albo z Uczestnikiem: aut alteri Adverbio, albo z inszem Przysłowiem, ejus significationem determinat, jego znaczenie kończy, ut bene studet, jak dobrze się uczy, semper diligens, zawsze pilny.

Powiązane terminy