Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

stopień wyższy

Hasło w cytatach: wyższy, wyższy stopień
Język: polski
Dział: Słowotwórstwo, Semantyka (współcześnie)
  • Cz. II. O słowach osobno wziętych: Gddk/1816
  • Odmienne części mowy: Lerc/1877
  • Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
  • Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
EJP 1991, 334 Definicja współczesna

Stopniowanie. [...] Stopień wyższy sygnalizuje większe od neutralnego natężenie cechy: milszy, silniejszy, bardziej zielony.

Cytaty

Kładą się ze Stopniém równym té Przysłówki: równie, bardzo, wielce, arcy, np. równie dobry, arcy pożyteczny &c. ze Stopniém wyższym té: nierównie, daleko, np. nierównie lepszy, daleko pożyteczniejszy: ze Stopniém nájwyższym, jak, np. jak nájlepszy.

Wyższy stopień formuje się dodając do Równego pomocnika plus, n. p. sage mądry, plus sage mędrszy.

[Gradus] Comparativus. [Stopień] Wyższy.

Stopień wyższy oznacza, że osoby i rzeczy, których przymiot porównywamy, mają wprawdzie jeden i ten sam przymiot, lecz jedna z nich posiada go więcej niż druga, np. Jan jest pilniejszy od Pawła. To znaczy, że Jan i Paweł posiadają wprawdzie przymiot pilności, lecz Jan posiada tego przymiotu więcej niż Paweł. Wieża jest wyższa aniżeli do. Koń jest mocniejszy aniżeli osieł.

Stopień wyższy urabiamy w ten sposób, że do źródłosłowu przymiotnika, który otrzymujemy po odrzuceniu końcówki 1. przyp. licz. poj. dodajemy przyrostek szy, sza, sze; lub ejszy, ejsza, ejsze; np. nowy-a-e, źródłosłów now, stopień wyższy: now-szy-sza-sze. Słaby, słab-szy-sza-sze; ścisły, ściśl-ejszy-ejsza-ejsze; bystry, bystrz-ejszy-ejsza-ejsze.