terminów gramatycznych online
stopień najwyższy
Język: polski
- Adjectivul: Gos/1939
- Chapitre I. Des noms / Rozdział I. De nominibus: Fook/1768
- Cz. II. O słowach osobno wziętych: Gddk/1816
- Części mowy: ZwO/1924
- Części mowy odmienne: Malecz/1882
- Część I (wstępna): Jes/1886
- Część II. O Przymiotnikach: Mucz/1825
- Część II. Rozdz. 2. Odmiany. (Fleksya) : Jes/1886
- Część III. O przymiotniku. O słowie i imiesłowie: Jak/1823
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- Część druga. Odmiana imion: Lor/1907
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- Etymologia: Mał/1879
- Etymologia (Słoworód): Mał/1863, Mał/1879
- Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
- Fleksja czyli nauka o odmianach, albo odmiennia: Kr/1917
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- I. Część mowy. Imię, Imię przymiotne, Imię liczebne: Marc/1833
- II. Początki polskiej terminologii gramatycznej. Od Odrodzenia do czasów saskich: Kor/1961
- III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
- Imiona przymiotne czyli przymiotniki: Desz/1846
- Nauka o wyrazach. Nauka o znaczeniu wyrazów: Król/1922
- Nauka o wyrazie: Kl/1939
- Nauka o znaczeniu wyrazów (semantyka): Szob/1923
- Nauka odmiany wyrazów: Kon/1920
- Nomen: Cell/1725
- O etymologii: Mal/1700
- O ośmiu częściach mowy: DwBg/1813
- O przenośniach: Rew/1845
- O przymiotnikach: Ryk/1850
- O przymiotniku: Kam/1870
- O rzeczowniku i przymiotniku: Bor/1830
- O składni: Ryk/1850
- O składni, czyli o należytém wyrazów ułożeniu: Ant/1788
- O tworzeniu się w języku naszym przymiotnika: Malin/1869
- O wyrazach osobno wziętych: Ant/1788
- Oddział II. Budowa języka samskrytu: SkorM/1816
- Odmiana przymiotników: Czep/1871–1872
- Odmienne części mowy: Lerc/1877
- Pisownia: Kurh/1852
- Prawidła samogłoskowe: Malin/1869
- Przymiotnik: Br/1848
- Rozdział I. Rozbiór wyrazów w ogólności: Szt/1854
- Rozdział III. O Przymiotniku: Szt/1854
- Różnienie Przymiotników.: Prz/1792
- Semantyka: PolTerm/1921
- Stopniowanie przysłówków: Czep/1871–1872
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik: Mon/1780
- Wiadomości wstępne: Kr/1917
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
- Zdanie sprawy Deputacyi: Rozp/1830
- Словопроизведенiе [Źródłosłów]: Grub/1891
Stopniowanie. [...] Stopień najwyższy wskazuje na maksymalne natężenie cechy nazwanej przez przymiotnik (przysłówek): najmilszy, najsilniejszy, najbardziej zielony.
Cytaty
Używáją pártykuły très, kiedy sie po prostu twiérdzi rzecz bydź w najwyższym stopniu. náp. Ciceron est un très grand Orateur. Cyceron jest jedęn największy Krasomowcá.
Fráncuscy Grámmátycy zá jedno Superlátywęm [...] názywáją, kiedy téż pártykułę fort przekłádáją Pozytiwowi, to jednák ( mowiąc ściśle ) nie jest prawdziwie Superlatif, ále Pozytif in gradu intenso, gdyż nie znáczy rzeczy w stopniu najwyższym, ále w Pokłádájącym bárzo nápiętym. náp. fort excellent, nie znáczy najwyśmięnitszy, ále náder, álbo bárzo wyśmięnity.
Adiectiva compárują się, to jest, stosowywáją się, przez Gradus, stopnie, ktorych jest trzy: [...] Superlativus najwyższy, ktory ják najwięcej wyznacza, á pochodzi, tákoż, à Casu Positivi, ná I, przydawszy SSIMUS, jáko doctissimus najuczeńszy; á ma trzy zákończenia, US, A, UM, ták jáko Positivus, ma trzy swoje zákończenia.
On peut donner trois degréz à plusieurs noms [ad]iectifs; car nous pouvons considerer une chose en [elle] même, ou la comparer avec une autre, ou enfin [la] donner le suprême degré, ou un degré tout à fait s[u]perieur. Nous disons p. e. ce capitaine est vaillant. C[e] capitaine est plus vaillant, que l'autre. Ce capitain[e] est tres-vaillant: Dans le premier cas on appelle ce adiectif Positif, dans le second Comparatif, dans le troisieme Superlatif.
[...]
Można naznaczyć wielu adiectivom trzy stopnie, czyli gradus: albowiem możemy rzecz uważać, jak jest w sobie samej, albo ją z drugą rownać, albo nad inne wynieść lub dać jej stopień najwyższy, tak mowiemy: Ten Wodz waleczny. Ten wodz waleczniejszy niż inny. Ten wodz najwaleczniejszy. W pierwszym stopniu nazywa się adiectivum Positivum, w drugim Comparativum, w trzecim Superlativum.
Gradus, stopnie, trzy ich liczą: Gradus positivus, stopień rowny. Comparativus, wyzszy. superlativus, najwyzszy.
[Przymiotniki u Anglików] [...] kończącé się na e dobierają głoskę r w stopniu wyższym, inné zgłoskę er, a zaś w stopniu nájwyższym piérwszé st drugié est np. brave waleczny braver, bravest; black czárny blacker, blackest.
Stopień nájwyższy ma po sobie of jeśli zaś to z czém się porównanie czyni, jest imieniem zbiorowém ma in np. He sings the best of us all, on nájlepiéj śpiéwa ze wszystkich nas. He is the most couragious soldier in the company, on jest nájodważniéjszym żołnierzem w chorągwi.
Co do Stopniowania. Foremnie stopniują się przymiotniki w stopniu porównalnym przez zakończenia według trzech rodzaiów na τερος, τερα, τερον, w stopniu zaś naywyższym na τατος, τατη, τατον.
Uwaga. Stopniów jest 3, niski (positivus), wyższy (comparativus), [stopień] najwyższy (superlativus), np. pięknie, piękniej, najpiękniej; ciemno, ciemniej, najciemniej.
Stopień najwyższy formuje się zawsze przez dodanie syllaby naj do stopnia Wyższego, np. najpiękniej, najciemniej, najlepiej.
Stopnie mają samé tylko przymiotniki. Stopni tych wielé bardzo może być w przymiotach rzeczy, ale trzy są znaczniejszé: piérwszy równy, drugi wyższy, trzeci nájwyższy.
Stopień nájwyższy rodzi się przez dodanie do stopnia drugiégo na początku zgłoski náj, albo po staropolsku ná, np. cieńszy nájcieńszy lub nacieńszy.
Imiésłów jest częścią imié, częścią słowo: odmiéniá się przez rodzaje, np. męski miany, żeński mianá, nijaki miané, przez liczby, np. pojedyn. miany, mnog. miani: przez przypádki , np. pierw. miany á é, drugi mianégo éj égo, trzeci mianému éj ému itd., czasém i przez stopnie, np. równy ukochany, wyższy ukochańszy, nájwyższy nájukochańszy.
Toż stopnie najwyższe (superlativa) np. gawaę kraszna saępenna ksziratama, vaccarum nigra copiosissima lacte, z pomiędzy krów czarna najobfitsza mlekiem; [...].
Najwyższy stopień dwojako się formuje, albo dodając do Równego très lub fort; alboli też do wyższego dodając le lub la [...]. n. p. très riche, fort riche, le plus riche najbogatszy.
[Gradus] Superlativus. [Stopień] Najwyższy.
Ilość przymiotu w rzeczu jakiej większą niż we wszystkich innych z nią porównanych zowiemy stopniem najwyższym: np. miod i cukier najsłodsze są ze wszystkich rzeczy.
Ilość przymiotu w rzeczy jakiéj większą niż we wszystkich innych z nią porównanych, zowiemy stopniem najwyższym, np. miód i cukier są najsłodsze ze wszystkich rzeczy.
[...] w stopniu wyższym i najwyższym wszystkich przysłówków, np. bliżéj, daléj, częściéj, lepiéj, najgłośniéj [...].
Stopień najwyższy, kształtuje się ze Stopnia wyższego przez dodanie mu u początku zgłoski naj, we wszystkich trzech rodzajach.
Stopień najwyższy, kształtuje się ze Stopnia wyższego przez dodanie mu u początku zgłoski naj, we wszystkich trzech rodzajach.
STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW.
Stopniowanie przymiotników: paauksztynimas paweyksłu: znoczyie, iog pirma pabayga kożnu paweyksłu ira paauksztynimas pirmas (stopień równy), kt: święty, łaskawy, i t. p. apleydias paskutyne litera , ir prydejas syllaba szy, kt: świętszy, łaskawszy, i t. p. bus paauksztynimas didesnis (stopień wyższy), o priesz ta, padejas syllaba nay, kt: nayświętszy, nayłaskawszy, bus paauksztynimas didziauses (stopień naywyższy) [...].
Porównywając wiele rzeczy, gdy jednéj przyznajemy piérwszeństwo nad wszystkie inne, używamy stopnia najwyższego, np. najuczeńszy, najdogodniejszy, najpracowitszy i t. p.
Trzeci stopień przypisuje najwyższą lub najniższą własność albo przymiot jakiemu przedmiotowi względem innych podobnych np. Kościół ten najwyższy, chałupka ta najniższa, i ten nazywamy w obu razach stopniem najwyższym.
Przymiotniki mają trzy stopnie […]. Przymiotniki trzeciego stopnia wyrażają przymiot lub własność w stopniu najwyższym.
Stopień najwyższy używa się, skoro chcemy wymienić w jakim przedmiocie największą ilość przymiotu spomiędzy innych z nim porównanych, a do połączenia przedmiotów porównanych mamy Przyimki: z (ze), między, pomiędzy, spomiędzy; np. Władysław jest najpilniéjszy spomiędzy braci.
Stopień najwyższy robi się ze stopnia wyższego przez dodanie zrostka naj- na początku trzona.
Stopień najwyższy przyjmuje zrostek naj-, np. naj-piękniéj.
W przymiotnikach jednozgłoskowych zakończonych na ble, stopień wyższy formuje się niemieckim sposobem, to jest przez dodanie do stopnia równego er, lub r tylko jeśli przymiotnik kończy się na e; stopień zaś najwyższy przez dodanie est, lub st, w podobném jak powyżéj zakończeniu.
Stopień najwyższy przedzielony słowem to be od swego rzeczownika, rządzi przyimkiem of. London is the largest of all cities, Londyn jest największym ze wszystkich miast. [...] Lecz jeżeli ma po sobie podrzędne jakie zdanie, rządzi zaimkiem względnym that. She is the finest ship that I have ever seen, jestto najpiękniejszy okręt jakim kiedy widział. [...]
Gdy pomiędzy częściami wyrazu złożonego jedna jest tylko spółgłoska, przyłączać ją należy do następnéj samogłoski, np. po-dejść, o-detchnąć, be-zecny i t. p. wyjąwszy cechę stopnia najwyższego naj, która się i od samogłoski oddziela, np. naj-istotniej-szy, naj-oświeceńszy.
Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy; np. święty, świętszy, najświętszy i przenajświętszy.
Gdy się doskonałość, lub niedoskonałość jakiego przymiotu jednéj rzeczy przenosi nad tenże przymiot wszystkich innych rzeczy w mowie będących, to jest gdy się jednę między wszystkiemi za najcelniéjszą lub za najlichszą wystawia, na tedy mówimy, że przymiotnik rzeczy najdoskonalszéj, lub najpodléjszéj, położony jest w stopniu najwyższym, np. ten dom jest najstarszy.
Stopień najwyższy formuje się od stopnia wyższego, dodając na początku każdego przymiotnika zgłoskę przedwyrazową: naj, po staremu nardzo często: ná, zresztą zachowuje się to wszystko, co się przy formowaniu stopnia wyższego dodało, wyrzuciło, lub zamieniło.
Te różne postaci danego przymiotnika nazywamy: stopień równy (positivus), np. długi; — stopień wyższy (comparativus), np. dłuższy; — i stopień najwyższy (superlativus), np. najdłuższy.
§. 482. Przez stopień najwyższy nareszcie wypowiadamy, że rzecz jakaś posiada własność, o któréj mowa, w najwyższéj sile między wszystkimi przedmiotami, z którymi ją porównywamy. Ten ze wszystkich najszczęśliwszy, który łaski drugich nie potrzebuje; — i papier jest biały, i kreda biała, ale śnieg ze wszystkiego najbielszy.
[…] W stopniu wyższym i nájwyższym naszych przysłówków należy również na podstawie starosłowiańskich form pisać wszędzie końcówkę ej przez jat […].
Porównywámy częstokroć osoby i rzeczy ze sobą pod względem przyznawanych jim przymiotów, których stopień może być większy w jednéj rzeczy od stopnia tego samego przymiotu w drugiéj rzeczy. Dlá tego gramatycy słusznie pod tym względem dzielą przymiotniki na trzy stopnie, które nazywają: równym (positivus), wyższym (comparativus) i najwyższym (superlativus) [...].
Stopień najwyższy nareszcie pokazuje, że między wszystkiemi rzeczami, jakie porównywamy z sobą, jedna posiada przymiot najwybitniejszy ze wszystkich.
Stopień najwyższy wyraża największą ilość przymiotu w istocie jakiéj ze wszystkiemi porównanéj; urabia się z wyższego przez dodanie do niego na początku zgłoski naj […].
Stopień najwyższy urabia się od wyższego, dodając na początku zgłoskę naj […].
Stopień najwyższy oznacza, że pomiędzy osobami i rzeczami, które porównywamy, wszystkie mają wprawdzie jeden i ten sam przymiot, lecz jedna z pomiędzy nich posiada go najwięcej, np. Jan jest najpilniejszy ze wszystkich uczniów. To znaczy, że wszyscy uczniowie są pilni, czyli posiadają przymiot pilności, lecz Jan posiada tego przymiotu najwięcej. Róża jest najpiękniejsza między kwiatami. Słoń jest największy z czworonożnych zwiérząt. Krowa jest najpożyteczniejsza pomiędzy zwierzętami domowemi.
Stopień najwyższy urabia się, dodając do stopnia wyższego przybrankę naj, np. pilny, pilniejszy, najpilniejszy; pracowity, pracowitszy, najpracowitszy; zdrowy, zdrowszy, najzdrowszy.
§. 332. Mamy obecnie dwojaki sposób urabiania stopnia wyższego od przymiotników : albo na ejszy, np. od piękny piękniejszy, albo na szy, np. od stały stalszy [...], w stopniu najwyższym mówi się najmilszy i najmilejszy.
Te różne postaci danego przymiotnika nazywamy: stopień równy (positivus), np. długi; — stopień wyższy (comparativus), np. dłuższy; — i stopień najwyższy (superlativus), np. najdłuższy.
Przez STOPIEŃ NAJWYŻSZY nareszcie wypowiadamy, że rzecz jakaś posiada pewną własność w najwyższéj sile między wszystkimi przedmiotami, z którymi ją porównywamy.
Przymiotnik ma trzy stopnie: równy, wyższy, najwyższy.
Stopień najwyższy oznacza, że jaka rzecz lub osoba posiada najwięcéj lub najmniéj przymiotu z pomiędzy rzeczy ją otaczających.
Mamy trzy stopnie.
stopień równy: — pilny,
stopień wyższy: — pilniejszy,
stopień najwyższy: — najpilniejszy.
Stopień najwyższy kładzie się wtedy, kiedy wyrazić chcemy, że rzecz jakaś posiada przymiot swój w najwyższym stopniu między przedmiotami porównywanemi; do połączenia tych wyrazów mamy przyimki: z(ze) między, z pomiędzy.
Степеней три: [...] 3. Превосходная, najwyższy, означаетъ преимущество предмета въ какомъ-либо качествѣ или признак предъ всѣми другими подобными предметами, напр. Pan przyjąłeś na siebie obowiązek najważniejszy. To sukno jest najczarniejsze. Ten środek jest najlepszy.
Własność pewna może wyróżniać dany przedmiot z pośród wszystkich innych porównywalnych z nim przedmiotów i wtedy mówimy, że przedmiot ten posiada ów przymiot czyli własność w stopniu najwyższym.
Formy gramatyczne, służce do oddania tych odcieni przymiotów, nazywamy stopniami: równym, wyższym i najwyższym; samą zaś odmianę - stopniowaniem przymiotników; np. stary, starszy, najstarszy.
Stopniowanie przymiotników.
Przymiotniki mają trzy stopnie (gráos): stopień równy — gráo positivo, stopień wyższy — gráo comparativo i stopień najwyższy — gráo superlativo; na prz .: pilny—pilniejszy—najpilniejszy; wysoki— wyższy—najwyższy; piękna—piękniejsza—najpiękniejsza.
Stopień najwyższy różni się od stopnia wyższego umieszczonym na początku wyrazu dodatkiem: naj-, np.: naj-starszy, naj-łatwiejszy, naj-pilniejszy i t. d.
Stopień najwyższy oprócz przyrostka -szy, -sza, sze ma jeszcze przedrostek naj-, np. naj-starszy, naj-młodszy, naj-bielszy, naj-dłuższy itp.
Stopień najwyższy (trzeci) przymiotnika wypowiada, że jakaś osoba lub rzecz z pomiędzy wszystkich porównywanych osób lub rzeczy najwięcej jakiegoś przymiotu posiada.
Przymiotnik. Stopniowanie przymiotników. Stopniowanie względne i bezwzględne. Stopniowanie proste i opisowe. Stopień równy, wyższy i najwyższy.
Przymiotniki ulegają stopniowaniu (lecz nie wszystkie): stopień równy: czysty, stopień wyższy: czystszy, stop. najwyższy: najczystszy. Jest to stopniowanie proste.
Forma przymiotnika, określająca, że właściwość, wyróżniana w przedmiocie, występuje wpośród całego szeregu przedmiotów podobnych w stopniu najwyższym [...], nazywa się stopniem najwyższym
c. W prefiksie stopnia najwyższego naj- (najlepszy...): st. i dial. ná- || naj-.
Przymiotniki — Stopnie (Graus).
Przymiotniki w języku portugalskim mają trzy stopnie:
równy - positivo
wyższy - comparativo (porównywujący)
najwyższy - superlativo.
Najwyższy stopień, p. stopniowanie.
Stopnie - formy, wyrażające względną lub bezwzględną intensywność cechy: 1) ★równy (positivus), 2) ★wyższy (comparativus) i 3) ★najwyższy (superlativus).
Stopień najwyższy, np. najładniejszy, najbardziej wytrwały.
PRZYMIOTNIK—ADJECTIVUL
Gradele de comparație.
Adjectivele au 3 grade de comparație: równy (pozitiv), wyższy (comparativ), najwyższy (superlativ).
Przeprowadzona jej krytyka w stosunku do Duchênebillota budzi ciekawość, jak wyglądała ona u samego Malickiego, bo każe się spodziewać u niego i pod tym względem szeregu zmian.
Terminologia. Litera vocalis — wokala [...].
Figura simplex — figura prosta, composita — składana; thema — tema (s. 106), terminatio — zakończenie (s. 15), comparatio — (przy)stosowanie: gradus positivus — pozytyw, comparativus — komparatyw, superlativus — superlatyw, stopień najwyższy (s. 81), intensus — pokładający barzo napięty (s. 82).
W gramatyce tej [B.K. Malickiego] zasługują na uwagę liczne neologizmy, choć w postaci pożyczek: casus accusativus — akuzatyw, localis — pozytyw, modus infinitivus — infinityw. Jest jednakże i wielka osobliwość w ówczesnej terminologii nie odbiegającej w swym typie od najstarszej szesnastowiecznej, mianowicie neologizm rodzimy: pronomen — zaimek. Warte też podkreślenia są dalsze przydawki przymiotnikowe: pronomen possessivum — zaimek dzierżawny, stopień najwyższy.
Więcej ich [terminów] można znaleźć u K. Cellariusa [...].
Verbum simplex — słowo proste, compositum — złożone; terminatio — zakończenie, gradus positivus — stopień kładący, comparativus — przystosowywający, komparatywus (s. 126), superlativus — najwyższy.
Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].
Etymologia — etymologija [...], comparatio — stopniowanie powierzchowne, gradus positivus — stopień równy, comparativus — wyższy, niższy (wyd. z 1817 r.), najwyższy, najniższy (wyd. z 1817 r.), incomparabilis — stopniowanie wewnętrzne, verbum (im)perfectivum — (nie)dokonane, unicum — jednotliwe, fequentativum — częstotliwe.
Powiązane terminy
- stopień nad wszystko podwyższający lub poniżający
- stopień nadwynoszalny
- stopień najniższy
- stopień trzeci (stopniowanie)
- *superlativus
- superlatyw
- trzeci stopień najwyższy
- degré tout à fait superieur
- elativus
- grad superlativ
- gradus superlativus
- grau superlativo
- paaukštinimas didziauses (wsp. lit. aukščiausis laipsnis = stopień najwyższy)
- superlatif
- Superlativ
- suprême degré
- превосходная степень