terminów gramatycznych online
stopień najwyższy
- Budowa wyrazów: Łoś II/1925
- O tworzeniu się w języku naszym przymiotnika: Malin/1869
- Odmienne części mowy: Lerc/1877
- Prawidła samogłoskowe: Malin/1869
- Znaczenie i życie wyrazów: Łoś II/1925
Stopniowanie. [...] Stopień najwyższy wskazuje na maksymalne natężenie cechy nazwanej przez przymiotnik (przysłówek): najmilszy, najsilniejszy, najbardziej zielony.
Cytaty
[…] W stopniu wyższym i nájwyższym naszych przysłówków należy również na podstawie starosłowiańskich form pisać wszędzie końcówkę ej przez jat […].
Porównywámy częstokroć osoby i rzeczy ze sobą pod względem przyznawanych jim przymiotów, których stopień może być większy w jednéj rzeczy od stopnia tego samego przymiotu w drugiéj rzeczy. Dlá tego gramatycy słusznie pod tym względem dzielą przymiotniki na trzy stopnie, które nazywają: równym (positivus), wyższym (comparativus) i najwyższym (superlativus) [...].
Stopień najwyższy oznacza, że pomiędzy osobami i rzeczami, które porównywamy, wszystkie mają wprawdzie jeden i ten sam przymiot, lecz jedna z pomiędzy nich posiada go najwięcej, np. Jan jest najpilniejszy ze wszystkich uczniów. To znaczy, że wszyscy uczniowie są pilni, czyli posiadają przymiot pilności, lecz Jan posiada tego przymiotu najwięcej. Róża jest najpiękniejsza między kwiatami. Słoń jest największy z czworonożnych zwiérząt. Krowa jest najpożyteczniejsza pomiędzy zwierzętami domowemi.
Stopień najwyższy urabia się, dodając do stopnia wyższego przybrankę naj, np. pilny, pilniejszy, najpilniejszy; pracowity, pracowitszy, najpracowitszy; zdrowy, zdrowszy, najzdrowszy.
§ 335. Prefiksem najczęściej bywa przyimek [...]. Nadto prefiksem bywa negacja nie, oraz partykuła na-, naj-, która z formą stopnia wyższego przymiotników lub przysłówków tworzy formę stopnia najwyższego: nalepsy, najlepsy, nalepiej, najlepiej.
Ponieważ pewne cechy mogą występować w silniejszem lub słabszem natężeniu, przeto funkcją niezależną przymiotnika jest stopniowanie według trzech stopni gramatycznych: [stopnia] równego, wyższego i najwyższego. [...] Stopień najwyższy zaznacza największe natężenie cechy przedmiotu, porównanego ze wszystkiemi innemi do niego podobnemi: diament jest najtwardszym minerałem.