Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

stopień

Język: polski

Cytaty

STOPIEŃ - 2) gram. pirwsze położone słowo, przedni stopień położony positivus gradus dr eo quod ponatur primus in comparationis gradibus, quasi fundamentum graduum R A6v; positivus gradus przedni, ut doctus, położony wstopień RN (k. tyt.); comparativus gradus, ut doctior przedni (!) (w oryg. wyraz przekreślony), przyrownajacy RN (k.tyt.).

Komparacya Adiektywow. P. Co to jest Komparacya? O. Jest imienia przydatnego przez stopnie odmiana. P. Wiele jest stopni czyli gradusow Komparacyi?

P. Czy Adverbia mowią się przez wszystkie stopnie Komparacyi?

IV. O porownaniu Imion Adjektywow. Rzekło się z początku, iż trzy są stopnie, przez ktore Adjectiva podwyższać się lub poniżać mogą, jako: wysoki, wyższy, najwyższy, niski, niższy, najniższy.

Adjectiva we wszystkich trzech stopniach deklinują się według danych wyżej przykładow.

Gradus, stopnie, trzy ich liczą: Gradus positivus, stopień rowny. Comparativus, wyzszy. superlativus, najwyzszy.

Uwaga. Stopniów jest 3, niski (positivus), wyższy (comparativus), najwyższy (superlativus), np. pięknie, piękniej, najpiękniej; ciemno, ciemniej, najciemniej.

Przymiotniki mają trzy stopnie. Piérwszy stopień obejmuje właściwe przymiotniki bez żadnego ich porównania […].

Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy.

Ta sama jakość, tkwiąca w przedmiocie, może występować z różną siłą, z różnym natężeniem, w różnym stopniu.