ustawa

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Sty/1675
• Klecz/1767
• Nał/1774
• Lub/1778
• Mon/1780

DE MUTATIONE LITERARUM. O odmiánie liter, ustáwá Pierwsza.

Niektore Powszechne ustáwy Declinátiey.

Anomalum ábo bezpráwne słowo jest to, ktore pospolitych ustaw wymawiánia inszych słow nie záchowuje, ále ma swoję lub w dokończeniu, lub w przyczynku, lub w umniejszeniu odmiánę, jáko Orzę, orałem, oráć, Porze lub porę, prołem lub poprołem, proć [...]. Słow tych nie może być pewna ustáwá, ále ich zwyczájem uczyć sie potrzebá, i we wszytkich Coniugatiách Włoskich znájdują się, ktore dla łáczności porządkiem obiecádlá podáję.

Sarmatow albowiem Matki Amazonki, Serki, czyli Saracenki, lub Arabki, w własnym języku były bardzo doskonałe (czemu nikt przeczyć nie może, ponieważ wtenczas w Azyi W. wraz z najprzedniejszemi naukami, język miał własne prawa, i ustawy) i dobrze umiały umiarkowanie, skład Imion, złączanie słow, w swojej mowie.

Przeto, i Żony Skitow, iako umiały dobrze sztukę Rycerską [...] tak i dobre ustawy mowy kształtniejszej umieć musiały: a tej w[i]adomości, do nauczenia się po Skityjsku, pożytecznie zażywały.

Nad wszystko zdałoby mi się najpotrzebniejsze, przez ludzi doskonałych o ktorych teraz w Polszcze nie trudno, zebranie ustaw, i jednostajnego prawidła mowy Polskiej.

Jeżeli zwyczaj jest prawem lepiej Polacy mowią. Jeżeli inszych językow pospolite przystosujemy ustawy? lepiej Wołynianie.

Aby słowa przydatne (adjectiva) z osobistemi (cum substantivis) zgadzały się: nie tylko w rodzaju, liczbie i spadkach. O czym zupełnej potrzeba by ustawy, jako się rzekło, W Zdan. 8. L icz. 4 . i nast. Do tego, aby właśnie osobistemu Imieniowi służyło, i one podbijało.

P. Co to jest Dobre Pisanie Zwyczajne Francuskie? O. Jest to, ktore nie ma Ogolnych pewnych Ustaw, i podług ktorego syllaby słow Francuskich piszą się tak a nie inaczej, dla tego tylko że Zwyczaj, albo etymologia to jest słowa-wczątek tak niesie. [...] Piszą Francuzi to fils syn, bo początkowe Łacińskie filius ma l.

Lecz podobnych złych przykładow naśladować nie trzeba, co nie są ustawą.

Appendix, inaczej, Auctarium, Corollarium, Mantissa. Pol. Przydatek. Regula. Reguła. Prawidło. Ustawa. Scholion. Wykład. Exceptio. Wyłączenie. Annotatio, Nota, Notula. Przypis. Przypisek etc.