terminów gramatycznych online
gromada koniugacyjna
Cytaty
Dla poznania wszelkich odcieni téj klasy, wynikających po większéj części z prawideł glosowni, należy rzeczone słowa rozgatunkować na ośm gromad, wedle tego na jaką spółgłoskę czy też samogłoskę kończy się ich źródłosłów. Konjugacyą każdéj gromady okaże się na osobnym wzorze.
Klasa niniejsza rozpada na dwie gromady: pierwsza gromada posługuje się w formach teraźniejszo-czasowych zwykłą pojedynczą wstawką — druga urabia te formy za pomocą wstawki złożonéj.
K l a s y IIIciéj pierwsza gromada: ssę - ssać.
Podług osnowy teraźniejszości można podzielić wszystkie słowa polskie na 5 klas czyli konjugacji. Ponieważ jednak przy tej samej osnowie teraźniejszości słowa mają różne postaci trybu bezokolicznego, przeto według tych różnic osnowy bezokolicznika wprowadzamy jeszcze podziały na gromady.
W konjugacji I-ej rozróżniamy trzy gromady następujące: Gromada 1-sza mieści w sobie słowa, których osnowa bezokolicznika równa się pierwiastkowi.
Wśród tematów samogłoskowych wyróżnić należy następujące gromady: 1. Tematy, zakończone przyrostkiem -a- lub -owa-, naprz. br-a-ł, br-a-ć [...]. 2. Tematy, zakończone przyrostkiem -e- : -a-, nap. bol-e-ć, bol-a-ł; cierpi-e-ć, cierpi-a-ł. 3. Tematy z przyrostkiem -i- (-y-) naprz. broń-i-ć, broń-i-ł; susz-y- ć, susz-y-ł. 4. Tematy z przyrostkiem -ną-, naprz. zamk-ną-ć, zamk-ną-ł. 5. Tematy rdzenne, naprz. da-ć, da-ł; pi-ć, pi-ł [...]. 6. Tematy spółgłoskowe tworzą jedną gromadę tematów rdzennych, nap. pas-ł, paś-ć; gryz-ł, gryź-ć; łar-ł, wy-tar-łszy, tar-ty, trze-ć.
Ze względu na formę tematu czasu przeszłego i zależne od niej sposoby tworzenia bezokolicznika i imiesłowów - przeszłego, uprzedniego i biernego, można podzielić czasowniki polskie na sześć gromad. Podział ten, rzecz oczywista, nie ma nic wspólnego z podziałem na konjugacje: tam podstawą klasyfikacji był sposób tworzenia form czasu teraźniejszego od tematu czasu teraźniejszego, tutaj - sposób tworzenia bezokolicznika i imiesłowów, czynnego przeszłego, czynnego uprzedniego i biernego od tematu czasu przeszłego.