słowo pojedyncze

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Klecz/1767
• SzyGram/1767
• Mucz/1825
• Such/1849
• Szt/1854
• Malin/1869

Nawet wynalezione do rożnych nauk, i robot słowa, coś osobliwszego znaczące, czyli składane, czyli pojedyncze dobrą Polszczyzną wyłożyć by się mogły. Jako: Anguł, Tryanguł, Pentagon, Poligon, Paralelipopedon; Machina Pneumatica, Barometrum, Thermometrum, Pantometrum.

P. Czyliż nigdy dwa słowa razem nie piszą się? O. Słowa pojedyncze nigdy; składane zawsze się w pisaniu łączą.

Słowa składane kończące się na am, ktorych pojedyncze inaczej się kończą, staczają się wprawdzie według tych konjugacyi, ale czas przeszły doskonały, à za tym i inne od tego pochodzące biorą od swoich pojedynczych, jako: obmywam, od myję; utracam od tracę.

Taka jest obfitość słow składanych w rodowitym języku, iż częściej w mowieniu trafiają się, jak pojedyncze czyli nieskładane.

Przywara jest kadencyi, gdy jedno słowo będzie pojedyncze; drugie z niego złożone, lub oboje składające się z trzeciego, jak: daję, rozdaję; dostępuję ustępuję.

Jak się odmieniają słowa pojedyńcze, tak téż czasują się słowa z nich złożone.

Możebność wyprowadzania rodu słów pojedynczych i porządna a logiczna tychże budowa stanowi najpiérwszą godność języka.

Są także słowa pojedyncze, swojskie, cudzoziemskie i t. d.

Tym niedostatkiem czasu teraźniejszego różnią się słowa dokonane i jednotliwe od słów niedokonanych i częstotliwych, których forma czasu teraźniejszego oznaczá zarazem czynność trwającą w teraźniejszości; np. pise [...]. Wszystkie słowa pojedyńcze czyli niezłożone s przyjimkiem, tak piérwotne, jak pochodne, oprócz wymienionych pod nrem 3im i słów jednotliwych, są słowami niedokonanemi.

Jeżeli słowo pojedyńcze prócz zakończeniá składá się tylko s samego piérwiastku, jako to: bodę […] itd., których piérwiástki są: bod […], to takowe słowa są piérwotne […].