Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

coniunctio adversativa
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: adversativae, adversativus, coniunctio adresativa, coniunctiones adversativae, conjuctiones adversativae, conjunctiones adversativae
Język: łaciński
Dział: Części mowy (współcześnie)

Cytaty

Mącz/1564 (war. B), s. 379

Sed coniunctio adresativa, Ale.

Mora/1592, s. 271 R8r [275] (271 R8r [275]-272 R8v [276]) Definicja

Quid est [Coniunctio] Adversativa seu Discretiva? Quae alienam et planè diversam sententiam superiori annecti[t], Ut: Non nobis tantum nati sumus: Sed vita nostra pertinet ad alios, videlicet ad Ecclesiam et Rempublicam. Opera nos non iustificant coram Deo: sed sola fides in Christum, [Nie uczynki, ale sámá wiárá nas przed Bogiem uspráwiedliwia.]

[Co to jest spójnik przeciwstawny lub oddzielający? Taki, który przyłącza inne i zupełnie różne zdanie, np. "Nie narodziliśmy się tylko dla nas samych, lecz nasze życie należy do innych, tzn. do Kościoła i Republiki".]
Vol/1612, s. [89]

(Coniunctiones) adversativae. Ale, ʒáś, ʒásięautem, Lepák vero, Jednák, wǯdy, prʒedsie, prʒecie tamen, Aleǯ, acʒkolwiek, choć, choċia, choċiaʃʒ etiam.

Rot/1616, s. [219]-[221] Definicja

DE CONIUNctione. Von der Conjunction. Was ist denn bey der Conjunction zu mercken? [...] Adversativae . Die ein Einrede bedeuten.

[Wyrazy, które wyrażają zarzut]
Men/1649, s. 115

[Coniunctiones] adversativae: ále/ sed, á/ ʒáś/ ʒásię autem [...].

Gut/1669, s. 371 (371-373)

Das VII. Capitel Von dem Fügeworte (DE CONJUNCTIONE) [...] Wie viel sind Bedeutungen bey dem Fügeworte? Achte. I. Welche beydes die Wort und die Sache zusammen fügen. [Copulativae] als: y und / też auch / tákże. [...] II. Welche die Sache voneinander absondern / [Disjunctivae] sind unter andern diese: ábo entweder niż denn. III. Welche eine solche Rede setzen so der nechst vorhergehenden zuwider [Adversativae] Lecz / ále aber [...]. IV. Die jednigen welche eine Ursach bedeuten [Causales] sind folgende / alß: Abowiem / bowiem bo/ denn [...]. V. Die auß denen vorhergestzten Ursachen eine Schlußrede machen [Ratiocinativae] als: Záczym als /dla tego derowegen/ darumb. [...] VI. Die etwas nachlassen oder zugeben [Conceßivae seu Approbativae] das jenige was der vorhergehenden Red zuwider / als: wprawdzie in warheit/ warlich/ lubo wie wol / luboć to / ob wol. VII. Die das vorhergehende erklären (Explantativae) als: miánowićie vornemlich / zwłaszczá / osobliwie sonderlich / jákoto als / ná przykład zum Exempel/ ábo oder. VIII. Die eine Rede mit einem gewissen Beding aussagen [Conditionales] als: Jeśli jeżeli / wo / wo nicht / oprocż żeby es sey denn [...].

[Ile znaczeń ma spójnik? Osiem. I. spójniki, które łączą słowa i rzeczy.[Copulativae]: i, też, także. [...] II. Które oddzielają od siebie rzeczy [Disjunctivae] to m. in.: abo, niż. III. Które dają wypowiedź sprzeczną z poprzedzającą [Adversativae]: lecz, ale [...]. IV. Które wyrażają przyczynę [Causales], np.: abowiem, bowiem, bo [...]. V. Które z podanej wcześniej przyczyny robią konkluzję [Ratiocinativae], np.: zaczym, dlatego. [...] VI. Które ustępują lub przyznają racje temu, co stało w sprzeczności z wcześniejszą wypowiedzią [Conceßivae seu Approbativae], np.: wprawdzie, lubo, luboć to. VII. Które wyjaśniają wcześniej powiedziane (Explantativae), np.: mianowicie, zwłaszcza, osobliwie, jako to, na przykład, abo. VIII. Które przydają wypowiedzi pewien warunek [Conditionales], np. jeśli, oprócz żeby [...].]
Sty/1675, s. 169 (168-169)

DE CONIUNCTIONE. O złączániu.

Coniunctio jest cząstká, ktora insze części mowy pospołu złącza, jáko to złączájące. Ancora jeszcze [...]

Adversativae Przeciwne. Mà ále.

Malcz/1687, s. 56 (55-56)

DE CONJUNCTIONE. Bey der Conjunction ist nichts mehr zu mercken/ als die Significationes, oder Bedeutungen welche sind: [...] Adversativae, welche eine Einrede bedeuten: Acz/ Aczkolwiek/ obwohl/ Choć/ Chociasż/ Chocia/ obschon [...].

[Przy spójnikach nie ma nic więcej do zapamiętania poza znaczeniami, a te są: [...] adwersatywne, przeciwstawienie się znaczące.]
Woy/1690, s. 114

[Coniunctiones] adversativae: ále sed, zaś autem, wszák atqui, iednák, wzdy, przecię tamen, przecięiednák verumtamen, ácz, áczkolwiek, choć, chociaż etiamsi, quamvis, lubo etsi, gdy cum.

Raph/1698, s. 84

Es giebet mancherley Conjunctiones, denn es sind Copulativæ: als i, und, tez, auch Disjunctivæ: als abo, oder, lub, lubo, bądz, entweder [...], Adversativæ: ale, sondern, zas, aber [...]. Causales: bo, bowiem [...]. Conditionales: iezeli, wenn, tylko, byle, wenn nur. Rationativæ: przeto, przetoz, więc [...].

Cell/1725, s. 106 Definicja

[Coniunctiones] ADVERSATIVAE. Lecz, ále, jednák, wszákoż jednák, At, ast, atqui, Sed, autem, vero, enimvero, verum tamen, veruntamen, alias, alioquin, cæteroquin, cæterum. etc.

Gott/1766, s. 11

Conjunctiones, Łączenia. [...] Adversativae, sprzeciwiaiące.

Gott/1774, s. 14-15

Conjunctiones, Łączenia.

Copulativæ, złączaiące. Adversativæ, sprzeciwiaiące. Causales, przyczynę znaczące [...].

Gott/1794, s. 43

Conjunctiones, spoyniki. copulativæ, spaiaiące. adversativæ, sprzeciwiaiące. causales, przyczynę znaczące. exclusivæ, wyłączaiące. concesive. pozwalaiące. conditionales, warunkowe. ordinativæ, porządkowe. illativæ, wnioskowe.

Szum/1809, s. 34 (33-34)

Spojniki, z powodu rozmaitego znaczenia swego, dzielą się na 12. następujących gatunków:

1) Początkowe (praepositivae), [...].

2) Środkowe (postpositivae), [...].

7) Przeciwnicze (adversativae), np. ale, ale jeżeli, ale przecie, ale pomimo tego, iednakże, nie tylko, lecz też, w przeciwnym razie, nie mniej.

Szum/1809, s. 231

Przeciwniczy, adversativus.

Powiązane terminy