Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przemieniać (się), przemienić

Hasło w cytatach: przemieniać, przemieniać się, przemienić, przemieniony, się przemieniać
Język: polski
Dział: Fleksja, Fonetyka, Słowotwórstwo, Semantyka (współcześnie)

Cytaty

Kiedy przemienia w jáko pan pánie. Kiedy zásię w jeśli są własne imioná, odjąwszy będzie wzywájący w jáko to imię.

Quando vero in ius, si sint propria nomina, abiecta us, fit vocativus in i, ut Vergilius Vergili.

Bo literá ukrocona jeśliby byłá w się przemienia, przedłużona jeśliby byłá nie przemienia się.

Nam i litera correpta si fuerit, in e conuertitur, producta si fuerit non mutatur.

Praepositio quid est? Pars orationis quae praeposita aliis partibus in oratione significationem earum aut complet, aut mutat, aut minuit.

Przełożenie co jest? Część mowy ktora przełożona inszym częściam w mowie známionowánie ich álbo wypełnia, álbo przemienia, álbo umniejsza.

Quando us mutatur in e, ut Dominus domine. Quando vero in ius, si sint propria nomina, abiecta us, fit vocativus in i, ut Vergilius Vergili. Kiedy przemienia w jáko Pan pánie. Kiedy zásię w jeśli są własne imioná, odjąwszy będzie wzywájący w jáko to imię.

Nam i litera correpta si fuerit, in e conuertitur: producta si fuerit, non mutatur.

Bo literá ukrocona jeśliby byłá/ w e się przemienia: przedłużona jeśliby byłá/ nie przemienia się.

PRaepositio quid est? Pars orationis quae praeposita aliis partibus in oratione significationem earum aut complet, aut mutat, aut minuit.

Przełożenie co jest? Część mowy ktora przełożona inszym częściam w mowie známionowánie ich ábo wypełnia/ ábo przemienia/ ábo umniejsza.

Gdy się między konsonántem c, i temi dwiemá Wokałámi e, i i, literá h znajdzie, tedy przemienia im pomienioną cienkość w miązszość ábo rubość [...] jáko w Polskim literá k.

Siłá też słow jest, co się u Rzymian kończą ná ra, oni záś przemieniáją ná ia, io.

Wtoż nie mają litery k, x, áni i, ktore przemięniáją w ten sposob: k, w literę c: x, w literę s i c: á i, w proste i, lub e, ná przykład. Alessandro Alexander Alexánder.

Literá e, w literę i, jáko też u, w literę o, w Włoskiej Ortográfiej przemieniáją się, niekiedy też opácznym sposobem e, w literę i, o, záś w literę u, obracáją się ná przykład. e, w literę i, Cipolla Cepa Cybulá.

Imiona niewieście kończące sie w máłej liczbie ná Vocalem a, przemieniáją się w wielkiej liczbie ná Vocalem e.

Te imioná ktore się kończą ná iero, mogą też przemienione być ná iere, jáko Il Cavaliero Il Cavaliere Kawáler.

Item cierpi też Infinitivum, fieri opus est, ktory jednák często ná Participium przemieniony bywa: jáko: opus est facto. Maturato.

Na początku cudzoziemskich rzeczeń, które terazniejszego wieku w Rossyjskich pismach używać się poczęły, lub są imiona własne (nomina propria) Е. w dwugłośną potajemną nie przemienia się; lecz wymawia się, jak w onych językach; lub jak w Międzymiocie (Interiectio) ей ej: Експедиція, Expedycya, Ескадра, Eskadra, Едимбургъ, Edymburg.

Imiona [...] kończące się na А. w Rodzącym (in Genetivo) spadku małej liczby przemieniają А. na Ы. czyli И.

ДУ, i TУ, przemieniają się na ЛЪ: боду bodę, болъ bódł [...] ЖУ, Przemienia się na ЗАЛЪ: вяжу wiążę, вязалъ wiązał.

Samogłoski swobodne e, o, ę przemieniają się w ściśnione é, ó, ą.

Spółgłoska mocna przed słabą, a nawet i płynną, w jednę zgłoskę ściągnięta, przemienia się w słabą.

Odróżniámy w naszéj głosowni ściśle przemianę spółgłosek od jich wymiany. Przemieniá się spółgłoska w jinną przez wpływ bezpośredni po większéj części nástępnych spółgłosek […].