terminów gramatycznych online
deklinacja imienna
Język: polski
- Budowa wyrazów: Łoś II/1925
- Deklinacja: ŁośFl/1923
- Deklinacja imienna: Łoś III/1927
- Imienna deklinacja przymiotników: Łoś III/1927
- Koniugacja: ŁośFl/1923
Cytaty
Według deklinacyj odmieniają się imiona, imiesłowy i zaimki; według konjugacyj — czasowniki. Głównych deklinacyj jest dwie: imienna i zaimkowa z 7 przypadkami, które nazywamy: mianownik (M.), wołacz (W.), biernik (B.), dopełniacz (D.), celownik (C.), narzędnik (N.), miejscownik (Ms.). Liczby oznaczamy: pojedyncza (l. poj). mnoga (l. mn.), podwójna (l. podw.); rodzaje: męski (r. m.), żeński (r. ź.), nijaki (r. n.).
Przegląd deklinacyj imiennych. Deklinacja rzeczowników.
Imiesłów czynny czasu teraźniejszego. § 75. Język prapolski miał imiesłów ten w dwojakiej formie: prostej i złożonej deklinacji. Deklinacja prosta (czyli imienna) była niegdyś kompletna, jaką znamy z języka starosłowiańskiego; polskie formy prócz normalnych swoich własnych cech fonetycznych miały jeszcze tę właściwość, że w N. sg. m. kończyły się zawsze na samogłoskę nosową, którą możemy dziś wymawiać jako ę lub jako ą (pewności w tym względzie nie mamy). Jeżeli wybierzemy ę, to forma ta imiesłowowa będzie miała brzmienie takie samo, jak 1. os. lp. czasu teraźniejszego.
§ 35. Suf. -i, -y na rodzaj męski, -e na nijaki, i -a na żeński w deklinacji złożonej przymiotników i zaimków jest właściwie drugim członem złożenia, utworzonego z pierwotnego przymiotnika deklinacji imiennej i zaimka *ji, *je, *ja w znaczeniu rodzajnika, stojącego na drugiem miejscu, a nie na pierwszem, jak to jest np. w języku francuskim lub niemieckim: dobrъji = le bon, der gute.
Deklinacja imienna.
§ 6. Według deklinacji imiennej odmieniają się rzeczowniki a dawniej zupełnie tak samo, jak rzeczowniki, odmieniały się przymiotniki, liczebniki i imiesłowy 1.
1 W szczególnych wypadkach na wzór deklinacji imiennej odmieniamy nieimiona, brane w znaczeniu rzeczowników, np. powiedział mi ktoś o tobie. — Nie znam tego ktosia.
§ 309. Z deklinacji imiennej imiesłowów czynnych zachował się tylko N. sg. m. imiesłowu czasu teraźniejszego na -a: rzeka Kśw., na -ę po spółgłoskach miękkich lub twardych, np. w Kśw.; rzekę, pobudzaję.