terminów gramatycznych online
imiesłów teraźniejszy czynny
Język: polski
Cytaty
Imięsłów teraźniejszy czynny niedokonany kończący się na: ący, ąca, ące, np. chwalący, a, e; bojący się, bojąca się, bojące się i t. d.
Imięsłów teraźniéjszy czynny niedokonany kończący się na ąc, np. chwaląc, śpiąc, bojąc się.
§. 330. Imiesłów czynny teraźniejszy na ąc i ący ma teraz za spójkę o, pierwotnie a, które się wtrąca między źródłosłów a przyrostek; np. id-a-nc; następnie n spływa tu ze spójką a na ą, i tak powstaje id-ąc (idąc).
[...] W niedokonanym dađaɦs-dávałem, jimiesłów teraźniejszy czynny dady nasze dającj, jimiesłów teraźniejszy bierny dadoms, ten który się daje, i dlá téj to reduplikacyji spájanie słowa tego, zresztą bezspójkowe w starosłowiańskim, tak bardzo się różni od spájaniá słowa polskiego dać, i dlá tego należy do słów nieforemnych.
Imiesłów czynny teraźniejszy, tak przymiotny, jak i przysłówkowy (współczesny), który się daje od samych tylko słów niedokonanych formować; np. mijający, bijący, kupujący — mijając, bijąc, kupując.
Imiesłów teraźniejszy czynny kończy się dziś na ąc, np. niosąc, kładąc, bijąc, paląc i t.p. Przyrostek jego pierwotny by nt, którego brzmienie nosowe n łącznie z poprzedzającą samogłoską osnowy utworzyło samogłoskę nosową [...]. Formy imiesłowu na ąc są to dawne bierniki rodzaju męskiego.
ą [...] w koniugacji: w osobie 3. l. m. wszelkich słów (czasowników), a więc: niosą, biorą, piszą, słuchają itd. oraz w imiesł. r. m. czynnych przeszłych; żął, ciął, ciągnął itd., w imiesł. teraźniejszych wszelkich czasowników: będąc, nosząc, mając itd., w imiesł. czynnym zaprzeszłym nieodm.; zżąwszy, wziąwszy i w imiesł. czynnym ter. będąc, będący a e.
Osnowę teraźniejszości mają formy: czasu teraźniejszego, rozkaźnika, imiesłowu teraźniejszego czynnego (oraz biernego).