terminów gramatycznych online
imiesłów teraźniejszy bierny
Język: polski
- Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
- Fleksja czyli nauka o odmianach, albo odmiennia: Kr/1917
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863
- O postaciach gramatycznych: Malin/1869
- Rozdział VIII. O imięsłowie: Szt/1854
- Spis rzeczy: Łoś III/1927
Cytaty
Imięsłów starosłowiański teraźniéjszy bierny zakończony na omy, oma, one; np. wiadomy, a, e.
§. 331. Imiesłów bierny teraźniejszy ma spójkę o, i to z przybraném j, jeżeli tego potrzeba; np. wid-o-my, kry-j-o-my.
[...] W niedokonanym dađaɦs-dávałem, jimiesłów teraźniejszy czynny dady nasze dającj, jimiesłów teraźniejszy bierny dadoms, ten który się daje, i dlá téj to reduplikacyji spájanie słowa tego, zresztą bezspójkowe w starosłowiańskim, tak bardzo się różni od spájaniá słowa polskiego dać, i dlá tego należy do słów nieforemnych.
§ 263. Imiesłów teraźniejszy bierny zakończony jest na -omy, a, e, gdzie o stanowiło właściwie cząstkę osnowy, m jest charakterystycznym przyrostkiem, a y, a, e późniejszą końcówką rodzajową. Formy tego imiesłowu dotąd używane są: wiadomy, a, e, widomy, świadomy [...] Nieliczne te przykłady są pozostałością dawnych imiesłowów, które od dawna znaczenie imiesłowów utraciły.
Rzec, osn. rzek-, m a formy [...]: Imiesł. teraźń. rzekąc, imiesł. przeszły bierny rzeczony, przerzeczony = wyż. wymieniony. Imiesł. teraźń. bierny rzekomy, a, e. Prócz tego były formy: rzkę, rzkąc, nie rzkąc, obok nie rzekąc i arzkąc (połączenie spójnika a z imiesłowem rzkąc, często spotykane w zabytkach staropolskich).
Osnowę teraźniejszości mają formy: czasu teraźniejszego, rozkaźnika, imiesłowu teraźniejszego czynnego (oraz biernego).
Imiesłów teraźniejszy bierny posiada końcówkę -omy, -oma, -omy. Dziś ma znaczenie przymiotnika, np. wiadomy, widomy, świadomy, kryjomy, znikomy, znajomy, rzekomy, łakomy, ruchomy, jako też rodzimy. Tak samo jak inne imiesłowy odmienne, odmienia się on według deklinacji zaimkowej przymiotników.
Imiesłów czynny teraźniejszy § 546—554.
Imiesłów bierny teraźniejszy § 555.