terminów gramatycznych online
imiesłów teraźniejszy bierny
Język: polski
- Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
- Fleksja czyli nauka o odmianach, albo odmiennia: Kr/1917
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863
- O postaciach gramatycznych: Malin/1869
- Rozdział VIII. O imięsłowie: Szt/1854
Cytaty
Imięsłów starosłowiański teraźniéjszy bierny zakończony na omy, oma, one; np. wiadomy, a, e.
§. 331. Imiesłów bierny teraźniejszy ma spójkę o, i to z przybraném j, jeżeli tego potrzeba; np. wid-o-my, kry-j-o-my.
[...] W niedokonanym dađaɦs-dávałem, jimiesłów teraźniejszy czynny dady nasze dającj, jimiesłów teraźniejszy bierny dadoms, ten który się daje, i dlá téj to reduplikacyji spájanie słowa tego, zresztą bezspójkowe w starosłowiańskim, tak bardzo się różni od spájaniá słowa polskiego dać, i dlá tego należy do słów nieforemnych.
§ 263. Imiesłów teraźniejszy bierny zakończony jest na -omy, a, e, gdzie o stanowiło właściwie cząstkę osnowy, m jest charakterystycznym przyrostkiem, a y, a, e późniejszą końcówką rodzajową. Formy tego imiesłowu dotąd używane są: wiadomy, a, e, widomy, świadomy [...] Nieliczne te przykłady są pozostałością dawnych imiesłowów, które od dawna znaczenie imiesłowów utraciły.
Rzec, osn. rzek-, m a formy [...]: Imiesł. teraźń. rzekąc, imiesł. przeszły bierny rzeczony, przerzeczony = wyż. wymieniony. Imiesł. teraźń. bierny rzekomy, a, e. Prócz tego były formy: rzkę, rzkąc, nie rzkąc, obok nie rzekąc i arzkąc (połączenie spójnika a z imiesłowem rzkąc, często spotykane w zabytkach staropolskich).
Osnowę teraźniejszości mają formy: czasu teraźniejszego, rozkaźnika, imiesłowu teraźniejszego czynnego (oraz biernego).
Imiesłów teraźniejszy bierny posiada końcówkę -omy, -oma, -omy. Dziś ma znaczenie przymiotnika, np. wiadomy, widomy, świadomy, kryjomy, znikomy, znajomy, rzekomy, łakomy, ruchomy, jako też rodzimy. Tak samo jak inne imiesłowy odmienne, odmienia się on według deklinacji zaimkowej przymiotników.