terminów gramatycznych online
liczebnik mnożny
Język: polski
- Część I (wstępna): Jes/1886
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- Nauka o wyrazach. Nauka o znaczeniu wyrazów: Król/1922
- Nauka o wyrazie: Kl/1939
- Nauka o znaczeniu wyrazów (semantyka): Szob/1923
- O liczebniku: Czep/1871–1872
- Odmiana liczebników zbiorowych, porządkowych i innych przymiotnych: Czep/1871–1872
- Odmienne części mowy: Lerc/1877
- Rozdział V. O Liczebniku: Szt/1854
- Semantyka: PolTerm/1921
- Słowniczek: Gaert/1927
Liczebnik jako część mowy tradycyjnie w gramatykach pol. wydzielany jest na podstawie kryteriów znaczeniowych [...]. Ze względu na znaczenie dzieli się l. na: l. główne, l. zbiorowe, [...], mnożne (podwójny, poczwórny, potrójnie).
Cytaty
Z liczebników rachunkowych formują się liczebniki mnożne dodając: raz, razy, np. raz jeden, jest jeden; dwa razy dwa, są cztéry.
Liczebnikami wielorakimi albo mnożnymi (multiplicativa) w ogóle nazywamy takie, które wyrażają jakąś mnogość albo rozliczność części, sposobów, własności, rodzajów, itp., wchodzących do składu rzeczy; np. linia geometryczna jest dwojaka, prosta albo krzywa; korzyść z nauk jest podwójna.
Liczebniki0 oznaczone dzielą się jeszcze ze względu na ich znaczenie na: a) piérwotne czyli główne (kardynalne), dla tego tak nazwane, iż się z nich inne urabiają, te odpowiadają na pytanie ile? […]; b) porządkowe, wskazujące porządek rzeczy po sobie następujących [...]; c) mnożne albo spółkowe, znaczące ilość rzeczy jednego gatunku, do całości innéj rzeczy należących czyli w niéj powtórzonych [...]; d) społeczne, oznaczające społeczeństwo z wyrażoną liczbą istot [...].
Liczebniki porządkowe, mnożne, gatunkowe, wielokrotne odmieniają się jak imiona przymiotne […].
Wielorakie czyli mnożne liczebniki są takie, które wyrażają mnogość albo rozliczność części, sposobów, własności, rodzajów itd. należących do składu rzeczy. Liczebniki wielorakie czyli mnożne odpowiadają na pytanie: iloraki? iloraka? ilorakie? i są następujące: pojedynczy-a-e, podwójny-a-e, potrójny, poczwórny, poszóstny, dziewiętny, dziesiętny [...]
§. 213. Liczebnikami wielorakimi albo mnożnymi (multiplicativa) w ogóle nazywamy takie, które wyrażają jakąś mnogość albo rozliczność części, sposobów, własności, rodzajów, itp., wchodzących do składu rzeczy; np. linia geometryczna jest dwojaka, prosta albo krzywa; korzyść z nauk jest podwójna.
Liczebniki: pojedynczy, podwójny, potrójny, albo: jednaki, dwojaki, trojaki, albo: jednokrotny, dwukrotny, trzykrotny itp., nazywamy [liczebnikami] wielorakiemi albo mnożnemi, ponieważ wyrażają jakąś mnogość i wielorakość części lub własności, wchodzących do składu pewnej rzeczy.
Liczebniki porządkowe i ilościowe (główne, ułamkowe, zbiorowe, wielorakie, mnożne) oznaczone i nieoznaczone.
Ze względu na znaczenie dzielimy liczebniki na: 1. porządkowe (pierwszy, wtóry, setny...), 2. ilościowe, z pośród których wyróżniamy: a) główne (pięć, dziesięć...), b) ułamkowe (pół, półtora, półtrzeci...), c) zbiorowe (czworo, dzisięcioro...), d) wielorakie (dwojaki, trojaki...), e) mnożne (podwójny, potrójny), 3. oznaczone (dziesięć, ośmnaście...), 4. nieoznaczone (mało, wiele, kilka...)
Liczebniki mnożne wskazują na liczbę części składowych przedmiotu, nap. pojedyńczy, podwójny, potrójny...; jednokrotny, stokrotny.
★Liczebniki (numeralia) ★oznaczone i ★nieoznaczone: a) ★porządkowe (ordinalia), b) ★ilościowe: 1) ★główne (cardinalia), 2) ★ułamkowe, 3) ★zbiorowe, 4) ★mnożne, 5) ★wielorakie.
Mnożne, p. liczebniki.
Liczebnikiem mnożnym określamy ilość części wchodzących w skłąd jakiegoś złożonego przedmiotu, np. podwójne okna, potrójna grubość, poczwórny zysk.
Podobną popularność, jaką za czasów Oświecenia zyskał podręcznik Kopczyńskiego, w drugiej połowie dziewiętnastego wieku osiągnęła gramatyka A. Małeckiego [...].
Nomen substantivum singulare — rzeczownik jednostkowy, abstractum — oderwany, numerale cardinale — liczebnik właściwy, główny, ordinale — porządkowy, collectivum — zbiorowy, multiplicativum — mnożny, wieloraki, indefinitum — nieokreślony, nieoznaczony [...].
Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].
Semantyka: wyraz samodzielny, rzeczownik oderwany, jednostkowy, liczebnik oznaczony, ilościowy, główny, ułamkowy, porządkowy, zbiorowy, mnożny, wieloraki, nieoznaczony [...].