terminów gramatycznych online
liczbowanie
Język: polski
- Czasowanie. Zaimek osobisty. Osobowanie. Liczbowanie. Rodzajowanie. Trybowanie: Czep/1871–1872
- Części mowy odmienne: Malecz/1882
- Część II. O Imieniu: Mucz/1825
- Część III. O przymiotniku. O słowie i imiesłowie: Jak/1823
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- Dodatek trzeci: Szum/1809
- Etymologia: Mał/1879
- O częściach mowy w ogólności: Bor/1830
- O ośmiu częściach mowy: DwBg/1813
- O wyrazach: Kam/1870
- Wspólne z sobą odmiany: Malecz/1882
Cytaty
A. Odmian grammatycznych jest siedm. Nazywają się one i znaczą jak następuje:
1wsza: Stopniowanie; [...].
3cia: Liczbowanie; jest to odmiana wyrazów dla oznaczenia liczby, np. stół, stoły; pióro, pióra; dobry, dobrzy; piękny, piękni.
Liczbowanie, formatio numeri.
Słowo jest wyráz odmiénny przez tryby, czasy, liczby, osoby i rodzaje, czyli má trybowanié, czasowanié, liczbowanié, osobowanié i rodzajowanié.
Formy rodzajowania [...], liczbowania i przypadkowania.
Mało jest na świecie rzeczy, np. słońce, księżyc, których by więcéj nad jednę nie było; wiele zaś takich znajduje się, których jest mnogo, a przecię jedno tylko mają imie, np. kwiat, gwiazda, matka. Jednoż więc imie z małą odmianą znaczy już rzecz jednę, już mnogą liczbę tychże rzeczy. Odmiana taka zowie się liczbowaniem, czyli odmianą przez liczby, których jest trzy: pojedyńcza, mówiąc o jednej rzeczy, np. córka; podwójna, mówiąc o dwóch, np. dwie córce; mnoga, mówiąc o wielu, np. córki.
Odmiana przez Liczby zowie się Liczbowanie.
P. Ile jest odmian grammatycznych dla imienia w ogólności? O. Cztery: rodzajowanie, przypadkowanie, liczbowanie i stopniowanie.
Podmioty trzech osób, tj. istotniki lub zamiast nich stojące zaimki ja, ty, on, odmieniają się przez liczby i różnego są rodzaju, zatém i słowa dla zgody z niémi odmieniamy przez liczby, co się nazywa liczbowaniem, a w czasie przeszłym i z niego urobionych i przez rodzaje, i to się nazywa rodzajowaniem [...].
Jeżeli w słowach pierwotnych upatrujemy okaz najstarszych i w odnośnéj epoce czasu jedynie istniejących czasowników naszéj mowy plemiennéj: to rzecz jasna, że [...] od ich odmian itd. zacząć rzecz powinniśmy. Niewątpliwie cały nasz ustrój osobowania, liczbowania, czasowania i w ogóle konjugowania, tak późniéj rozwinięty w wszelkich możliwych kierunkach, na tle tych tylko czasowników się złożył.
0. Liczbowanie rzeczowników jest to oznaczenie, czy o jednej tylko rzeczy lub osobie, czyli też o dwóch lub więcej jest mowa.
Liczbowanie przymiotnika jest to nadanie przymiotnikowi, dla zgody z rzeczownikiem, zakończenia liczby pojedyńczej lub mnogiej.
Liczbowanie [...] Przez liczby odmieniają się: rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów.