terminów gramatycznych online
rodzajowanie
Język: polski
- Cz. II. O słowach osobno wziętych: Gddk/1816
- Czasowanie. Zaimek osobisty. Osobowanie. Liczbowanie. Rodzajowanie. Trybowanie: Czep/1871–1872
- Części mowy odmienne: Malecz/1882
- Część II. O Imieniu: Mucz/1825
- Część III. O przymiotniku. O słowie i imiesłowie: Jak/1823
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- Dodatek trzeci: Szum/1809
- O częściach mowy w ogólności: Bor/1830
- O ośmiu częściach mowy: DwBg/1813
- O rzeczownikach: Ryk/1850
- O wyrazach: Kam/1870
- Różnienie Przymiotników.: Prz/1792
- Słowa: Desz/1846
- Wspólne z sobą odmiany: Malecz/1882
- [Wstęp]: Marc/1833
Cytaty
Różnią się przymiotniki przez rodzajowanie i stopniowanie.
A. Odmian grammatycznych jest siedm. Nazywają się one i znaczą jak następuje:
1wsza: Stopniowanie; [...].
4ta: Rodzajowanie; jest to odmiana wyrazów dla oznaczenia rodzajów, np. stary, stara, stare.
Rodzajowanie, formatio generis.
Imié, iest wyráz odmiénny przez rodzaje, stopnie, liczby i przypadki, czyli má rodzajowanié , stopniowanié , liczbowanié i przypadkowanié.
Słowo jest wyráz odmiénny przez tryby, czasy, liczby, osoby i rodzaje, czyli má trybowanié, czasowanié, liczbowanié, osobowanié i rodzajowanié.
Formowanie Rodzajowania żeńskiego z Męzkiego.
Formy [...] rodzajowania, liczbowania i przypadkowania.
Niewiele mamy takich rzeczy, które by na różny swój rodzaj, różne miały nazwiska, np. mężczyzna, niewiasta, wół, krowa; lecz większa część imion przez małą w zakończeniu odmianę już męski, już żeński, już nijaki rodzaj oznacza, np. kozieł, koza, koźlę. Taka końcowa imion odmiana dla oznaczenia różnego rodzaju, zowie się rodzajowaniem, do którego dodać należy imiona zdrobniałe zakończone na ątko, które pieszczenie się wyrażają, np. koźlątko, dzieciątko i zgrubiałe na isko lub ysko zakończone, pogardę oznaczające, np. chłopczysko, wilczysko.
[…] Co się tyczy rodzajowania imion własnych, uważać należy na niektóre nieforemności, np. Unrug, Unrugowa, Unrużanka; Sapieha, Sapieżyna, Sapieżanka […].
Odmiana przez rodzaje zowie się Rodzajowanie. Wyraz mogący się rodzajować, to jest odmieniać się przez Rodzaje, zowie się rodzajowny, a nie mogący się rodzajować nazywa się nierodzajowny.
Bez czego nie mogła bowiem nigdy dopiąć [młodzież litewska] tego, by, choć po kilkoletniém uczeniu się mówienia po polsku, iż tak rzekę, niekaleczyła wyrazów mowy polskiéy: iuż niewiadomością wydawania końcowych odmian imion: iuż niezgodą w rodzaiowaniu: iuż nieznaiomością dania różnicy rodzaiu męzkiego, żeńskiego i nijakiego.
Te wszystkie trzy imiesłowy jako mające spólne z przymiotnikami zakończenia, mają téż spólne im odmiany skłońnikowania i rodzajowania.
W braku niezmiennego prawidła na rodzajowanie rzeczy nieżyjących przeniesionych do rzędui istot żyjących, powiemy tylko w ogólności, że te przybeierają rodzaj męzki, które sobie wyobrazić można jako posiadające siłę zapładniającą, czynność, dzielność, trwałość lub inne przymioty płci męzkiéj włąściwe.
P. Ile jest odmian grammatycznych dla imienia w ogólności? O. Cztery: rodzajowanie, przypadkowanie, liczbowanie i stopniowanie.
Podmioty trzech osób, tj. istotniki lub zamiast nich stojące zaimki ja, ty, on, odmieniają się przez liczby i różnego są rodzaju, zatém i słowa dla zgody z niémi odmieniamy przez liczby, co się nazywa liczbowaniem, a w czasie przeszłym i z niego urobionych i przez rodzaje, i to się nazywa rodzajowaniem [...].
Przypadkowanie, rodzajowanie i liczbowanie rzeczowników wszystkich trzech form.
Rodzajowanie przymiotnika jest to nadanie przymiotnikowi dla zgody z rzeczownikiem, zakończenia rodzaju męzkiego, żeńskiego, lub nijakiego, np.: gaj zielony, łąka zielona, drzewo zielone.
Wykazanie, które części mowy mają wspólne z sobą odmiany. Rodzajowanie [...] Przez rodzaje odmieniają się; przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów.