terminów gramatycznych online
imiesłów bierny czasu teraźniejszego
Język: polski
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- Etymologia: Mał/1879
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O Słowie: Malin/1869
- O tworzeniu się w języku naszym przymiotnika: Malin/1869
- Odmienne części mowy: Lerc/1877
- Podział jimiesłowów klasyczny i porównanie: Oż/1883
Cytaty
Imiesłów [...] czasu teraźniejszego [...] bierny (odmienny, przymiotnikowy) grany-, a-, e.
[...] Tworzenie rzeczowników z pierwiastków i z podstaw przez dodanie samogłoski […] a dodane do pierwiastku lub podstawy oznacza rzecz czynną lub bierną, tj. taką, która by przez czynny lub bierny imiesłów czasu teraźń. albo przez rzeczownik czasownikowy mogła być wyrażoną [...].
Imiesłów bierny czasu teraźniejszego, wyrażający zazwyczaj możność jakiéj biernéj czynności, zachował się tylko w tych: widomy, a, e; kryjomy, a, e; znajomy, rzekomy, ruchomy, rodzimy, wiadomy, znikomy i łakomy.
[…] Przymiotniki te są w naszym języku szczątkami starosłowiańskich jimiesłowów biernych czasu teraźniejszego […].
Jeżeli w gramatyce polskiéj jest mowa o jimiesłowie biernym, to się samo przez się rozumié, że ten jimiesłów jest czasu przeszłego, gdyż jakośmy już wyżéj wyłożyli, przy urábianiu przymiotników za pomocą pogłosu m wszelkie formy jimiesłowu biernego czasu teráźniejszego [...] w dzisiejszéj polszczyznie utraciły cáłkiem znaczenie jimiesłowowe i odgrywają rolę jistotnych przymiotników.
- Imiesłów bierny czasu teraźniejszego, który się w niektórych tylko wyrazach zachował, jak np. znajomy, znikomy, łakomy, ruchomy, świadomy.
IMIESŁÓW BIERNY CZASU TERAŹNIEJSZEGO, wyrażający często możliwość jakiéj biernéj czynności, zachował się tylko w tych: widomy, a, e; kryjomy, a, e; znajomy, rzekomy, ruchomy, rodzimy, wiadomy, znikomy i łakomy.
Imiesłów czasu teraźń. bierny był urabiany wyłącznie za pomocą participialnego S m, doczepianego do wstawki tutaj zawsze czystéj; skład jego zatém następujący: temat, potém wstawka, potem S m, potém temat. końcówka a; np. wid-a-m-a, dziś widomy, a, e.
[Jimiesłowy] Bierne czasu terazn. Siedzą. Siedzą-c, Siedzący, Siedzą-ca ce, co.
Powiązane terminy
- imiesłów bierny czasu przeszłego trzyrodzajowy niedokonany
- imiesłów bierny czasu przeszłego wspólny
- imiesłów cierpiętliwy czasu przeszłego trzyrodzajowy dokonany
- imiesłów czasu teraźniejszego czynny
- imiesłów czasu teraźniejszego nijaki
- imiesłów czynno-posiłkowy czasu przeszłego trzyrodzajowy niedokonany
- imiesłów omowny czasów niedokonanych ze słowami posiłkowymi być albo zostać
- imiesłów omowny teraźniejszy
- imiesłów omowny ze słowem czynno-posiłkowym chcieć, żądać, okazywać się
- imiesłów teraźniejszy czynny odmienny