Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

suffixum
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: suffixa
Język: łaciński

Cytaty

Bor/1830, s. 37

Przyrostnia w Słowach. Przyrostnię czynią zakończenia słowowe odłączne (suffixa) m, ś, śmy, ście, gdyż ony mogą się odrywać od swych osob, i do różnych części mowy przyrastać; które-to części mowy z przyrostkami zawsze osoby te poprzedzają. Ja-m jest pilny; zamiast, ja jest-em pilny [...] Wszak-eście tam po obiedzie byli; zamiast, wszak tam po obiedzie byli-ście.

Such/1849, s. 16 Definicja

Narostki (Nachsilben, suffixa), tj. zgłoski przydatnie, przylégające do pnia po prawicy jego.

Mał/1863, s. 141

Te ruchome i zmienne części stanowią zawsze drugą czyli końcową połowę formy czasownika, i dzielą się: A) na zakończenie, nazywane w pewnych razach też przyrostkami (terminatio, suffixum; Endung);

Mał/1863, s. 194

§. 407. Imiona te urabiają się ze słów pierwotnych w taki sposób, że się zawsze do źródłosłowu tych czasowników przyczepia na końcu jaka nowa samogłoska, spółgłoska, albo i cała syllaba; nazywa się to przyrostkiem (suffixum).

Malin/1869, s. 96 Definicja

Odnośnie do piérwoskładni każdy wyráz musi zawieráć w sobie piérwiastek (etymon), wyráżający główną część wyrazu, którá jest podstawą i źródłem pojęciá. Piérwiástkiem, po grecku etymon, nazywámy tę część wyrazu, którą Łacinnicy nazywają radix, Niemcy Wurzel (korzeniem). Mało jest wyrazów w mowie Jafetidów, któreby były gołemi pierwiástkami, jak np. ul, tok, vóz, rok itd., lecz po większéj części pierwiástki będące główną częścią wyrazu, są otoczone na początku lub na końcu głoskami, s których piérwsze nazywamy nágłosami (praeformativa), drugie zaś są albo pogłosy (afformativa), albo końcówki (suffixa). I tak w wyrazie ulica, ul jest pierwiástkiem, c pogłosem, a końcówką, i spójką łączącą piérwiástek s pogłosem [...].

Malin/1869, s. 267

W pierwszéj części wykázaliśmy jilość brzmień i głosów języka polskiego, jich podziáł na samogłoski i spółgłoski, jednych i drugich rodowód, jich przemiany w skutek jich wzajemnego wpływu na siebie i przyczyny tychże przemián w wyrazach polskich. A poniewáż te wyrazy, w których zachodzą rzeczone przemiany głosek, tych nájpiérwszych i nájpiérwotniejszych żywiołów każdéj mowy ludzkiéj, pod względem gramatycznym nie są jednego i tego samego składu i budowy, i gramatyka porównáwczá prócz głosek odróżniá w składzie i budowie wyrazów i jinne gramatyczne cząstki składowe wyrazów, przeto wyjáśniając prawa głosowe głosek, musieliśmy się mimowolnie spotykać z dopiéro rzeczonemi gramatycznemi cząstkami w skłád wyrazów wchodzącemi, jakiemi są piérwiástek (etymon, radix, niemieckie Wurzel), pień czyli temat (thema, Stamm), nágłos (praefixum, Vorsylbe), pogłos (afformativum, affixum, Nachsylbe, Wortbildungssuffix), końcówka (suffixum, Biegungssuffix albo Endung), spójka (Bindevocal), nasuwka (prothesis, Vorschlag), wsuwka (epenthesis, Einschiebsel), zasuwka (epithesis lub paragoge) itd.

Mał/1879, t. I, s. 329

PRZYROSTKIEM (suffixum) nazywamy spółgłoskę, kilka spółgłosek albo i całą czasem syllabę, zajmującą miejsce między √ [pierwiastkiem] a końcówką i wchodzącą tylko do składu samych wyrazow pochodnych.

Mał/1879, t. II, s. 6

Pozostawiliśmy zupełnie nietkniętém dotąd to wszystko w składzie imion pochodnych, co je od pierwotnych odróżnia, co je właśnie kwalifikować każe jako z tamtych powstałe i co do wieku późniejsze: takim składnikiem zaś jest w tych wszystkich pochodnikach PRZYROSTEK (suffixum), zajmujący zawsze miejsce w środku wyrazu, po temacie pierwotnika a przed końcówką: (za)-bawъ-ka, dziś już zabawka.

Powiązane terminy