terminów gramatycznych online
spółgłoska kreskowana
Język: polski
- Głoski, znamiona, i wymawianie: Bor/1830
- Głosownia: Mał/1879
- Historyczny rozwój Grafiki polskiéj na podstawie alfabetu łacińskiego; wyszczególnienie i rozbiór abecadeł polskich; gramatyczne abecadło wszechsłowiańskie: Malin/1869
- O znakach nad literami, albo pod, lub obok nich, jakich używać należy i jakie usunąć, mianowicie te, które szkodzą ustaleniu i rozwojowi pisowni: Oż/1883
- Pisownia: Kurh/1852
- Pisownia cz. Ortografia: Mał/1863
Cytaty
Wymawiając spółgłoski niekreskowane dodaje się e, jako: be, ce, de [...] W wymawianiu zaś spółgłosek kreskowanych daje się słyszeć ie, to jest: bie, сie [...] zie.
Spółgłoski, których jest trzydzieści pięć, dzielą się 1-od, na niekréskowane (безъ знаковъ) b, c, d, f, j, h, k, ł, l, m, n, r, s, t, w, z, ż; kréskowane (со знаками) b’, ć, f’, m’, ń, p’, ś, w’, ź tudzież dź; i podwójne (двойственныя) cz, ch, dz, dź, dż, rz, sz. 2re, na mocne (твердыя) i odpowiadające im słabe (мягкiя), oraz płynne (плавныя).
Po przydaniu i do spółgłoski kréskowanej, znak miękczący opuszcza się.
Wyrazy, jak np. harmońja, mańja, relig'ja, musiałyby koniecznie mieć g', b', p', m', w', f', n', osobno kréskowane (czego jociści przecie, prócz jednego chyba [Łazowskiego], nie przestrzegają).
[...] Ten wstręt Kochanowskiego do kréskowaniá głosek, które według niego było nieskromnym pisaniem , mógłby był dlá naszéj pisowni przynieść nader pożądane owoce, gdyby go był przywiódł do zaprowadzeniá jednolitych głosek w miejsce spółgłosek kréskowanych [...].
Głoski t, d, a tak samo i s, z miękczą się (odwiecznie) tylko w sposób substytucyjny, przechodząc (porówno z gardłowymi) w c, dz, sz, ż; zdolne są one jednakże i rzeczywistego zmiękczenia, w takim razie przemieniając się w pieszczotliwe czyli kréskowane spółgłoski (szósty szereg).
[...] znaki, kreski zbyteczne [...] nad spółgłoskami i samogłoskami używane [...] Zamiast pierwotnej s wszędzie można znaleść pochodną kreskowaną ś do zbytku s przesadą.