spółgłoska podwójna

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Kop/1785
• Gott/1787
• Prz/1792
• Mroz/1822
• Jak/1823
• Mucz/1825
• Rozp/1830
• Sier/1838
• Kurh/1852
• Łaz/1861
• Malin/1869
• Oż/1883
• Uchw.AU/1891
• Kr/1897
• Król/1907
• Lor/1907
• Łoś/1918
• ZwO/1924

Nie zamilczám i o Dwugłoskach lub Trójgłoskach, czyli Dyftongach Polskich: tudziéż o podwójnych spółgłoskach (de consonantibus duplicibus).

Pokazuję: 1. gdzie się mają pisać Głoski większé 2. gdzie się mają pisać Samogłoski otwarté, gdzie ściśnioné, gdzie nosowé, gdzie i, y, j 3. gdzie pisać Dwugłoski lub Trójgłoski. 4. gdzie pisać Spółgłoski już twardé, już miękkié, a gdzie podwójné.

Podług pospolitey nauki Pisaniamistrzów podwoyna spółgłoska, nigdy się nie pisze po spółgłosce następuiąca, np. schärfen ostrzyć, pisać się powinno, a nie schärffen [...].

Samogłoski nawet Krótkie i Wątpliwe robią Zgłoskę Długą, kiedy po którey z nich w jednymże wyrazie następuje albo jedna z trzech spółgłosek poddwoynych, albo dwie przynaymniey spółgłoski innego rzędu.

Spółgłoski są dwojakie: Nieme i Przezpołgłośne: Niemych 9. Dzielą się na: Cienkie trzy: π, κ, τ; Srzednie trzy: β, γ, δ i Dechowane trzy φ, χ, ϑ. Przezpołgłosnych 8. Dzielą się na: Topne cztery: λ, μ, ν, ρ; Podwoyne trzy: ζ ważne za δς; ξ ważne za γς, κς, χς; ψ ważne za βς, πς, φς i pojedynczą σ zwaną Sykiem

W takowej to zamianie podwojnych syczących spółgłosek, mogła powstać głoska dż, która wyjąwszy ten jeden przypadek, jest prawie nieznaną w języku Polskim.

SPÓŁGŁOSKI podwójne, 424. Rzadkie w mowie polskiéj, 215, 421.

Widzimy, że niektóre spółgłoski, lubo podwójne dla oka czyli z dwóch liter złożone; mają brzmienie pojedyńcze, takiemi są: dz, dż, dź, cz, sz, rz, ch.

Spółgłoski rz, sz, dz lub dż dź, cz, ch, chociaż są podwójne dla oka, jednak ani w wymawianiu ani w pisaniu rozzdzielać się nie powinny. a to z tego względu, że mają brzmienie pojedyncze np. dasz, kosz, rydz, radź, kocz, dach.

(согласныя буквы) [...] Spółgłoski, których jest trzydzieści pięć, dzielą się 1-od, na niekréskowane (безъ знаковъ) b, c, d, f, j, h, k, ł, l, m, n, r, s, t, w, z, ż; kréskowane (со знаками) b’, ć, f’, m’, ń, p’, ś, w’, ź tudzież dź; i podwójne (двойственныя) cz, ch, dz, dź, dż, rz, sz. 2re, na mocne (твердыя) i odpowiadające im słabe (мягкiя), oraz płynne (плавныя).

Spółgłoski pojedyńcze, których połączenie staje się podobném do jednéj podwójnéj, (**) także się rozdzielają, np. mar-znąć, Mir-za, i t. p.

[...] W słowie dżdżysty; nie jest podwojona spółgłoska dż, lecz zbieg spółgłosek: d, ż, dż, przez wyrzucenie e ze słowa deżdż. […] Tylko w litewskich imionach własnych piszą się podwójne spółgłoski, ale się pojedyncze wymawiają, np. Jagiełło [...].

[…] Nie piszmy w wyrazach grecko-łacińskich podwójnych spółgłosek […].

Pyt.: Jakiemi literami zastąpiliśmy, te spółgłoski opuszczone? Odp.: Przyjęciem na to miejsce greckiej spółgłoski k, i niemieckiej podwójnej w.

Podwójne spółgłoski zostają n. p. ll, pp: Hellada, Appius, Attyka, Tissafernes.

Podwójne spółgłoski w wyrazach przyswojonych.

W wyrazach cudzoziemskich zachowujemy podwójną spółgłoskę etymologiczną, o ile wymawianie jej daje się słyszeć, np. ballada [...] W nazwach gieograficznych i nazwiskach rodowych, zachowujemy podwójne spółgłoski bez względu na wymawianie, jak np.: Apollo, Attyka [...].

Podwójne spółgłoski wymawiają się w języku portugalskim zupełnie tak, jak pojedyncze; wyjmuje się tylko rr, które brzmi mocniej od pojedynczego r.

Podwójną spółgłoskę zachowujemy w wyrazach obcych tam, gdzie się ją powszechnie wymawia, a zatem np. willa, bulla.

Spółgłoski podwójne brzmią jak pojedyńcze (oprócz rr), n. p. elle (éle, on), exaggero (ézaziéru, przesada), progresso (progresu, postęp) i t. d.