Historical Dictionary
of Grammatical Terms online

czas

Language: polski
EJO 1999, 97 Contemporary definition

Czas. Kategoria gramatyczna czasownika, prymarnie wyrażająca stosunek czasowy momentu zdarzenia, o którym mowa w zdaniu, do chwili mówienia, sekundarnie używana także do wyrażenia modalności.

Quotations

CZAS [...] - 2) gram.: Czasz tempus RN (wykl. przednia).

Słowá języká Włoskiego máją dziesięć czásow jáko: Praesens, Czás teráźniejszy [...].

Czás się wyraza w odbierájącym spadku, bez praepozycyey [...].

Konjugacya słow jest złożona ze czterech części, to jest sposobow, czásow, osob, i liczby.

Czás znaczy kiedy się rzecz dzieje. Słowá trzy czásy mają, ktore są, teraźniejszy, przeszły, i przyszły.

Koniugacya jest odmienianie słow w ostatnich sylabach, przez sposoby i czasy. [...] Czasy te pięć: Teraźniejszy, przeszły niedoskonały, przeszły doskonały, przeszły więcej niż doskonały, i przyszły.

Tempora verborum. Czasy słow. Tempus praesens. Czas teraźniejszy. Tempus praeteritum imperfectum. Czas przeszły nie doskonały, czyli nie dokonany. T. praeteritum perfectum. Czas przeszły doskonały.

Czas jest wzgląd na porę stanu lub działania; np. chcę, chciałem, zechcę.

Czasów jest trzy: teraźniejszy, przeszły i przyszły.

Bardzo skromne i krótkie są opisy i pojęcia o mowie, na przykład italskiej, francuzkiej, lingua, linguadžio, odpowiada naszej mowa gawęda, toż samo po fr. langue i langage, nic tu rażącego nie ma, a przeciwnie u sław. Bezokolicznosć, nijakosć, nijaki gatunek, rodzaj, czas, lub rzecz nijaka, przymioty nijakie, po prostu są to brednie bazgraczów a nie tłómaczów z łacińskiego.

Piąta część mowy. "Słowoczasowniki".

To jest, Prawidła zasadniczo naukowe klasyczne poznania czasów.

Więc mamy ogółowie trzy czasy, a sczegółowie pięć.

Czasy. Stosownie do tego, w jakim czasie odbywa się czynność wyrażona słowem, rozróżniamy odpowiednie formy czasowe, a mianowicie w dzisiejszej polszczyźnie mamy: czas teraźniejszy, przeszły, zaprzeszły (o ile czynność odbyła się przed inną przeszłą) i czas przyszły.

Każdy tryb ma swoje czasy — tempos, które mogą być pojedyńcze — simples: eu cantei (śpiewałem); i złożone — compostos: eu tenho cantado (śpiewałem).