terminów gramatycznych online
głoska dźwięczna
Język: polski
- Fonetyka opisowa: Benni/1923
- Głosownia: PolTerm/1921, Król/1922
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Nauka o głoskach: Szob/1923
- Podział abecadła i układ jaki powinien być: Oż/1883
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik, tom II (D-G): Dor/1958–1969
Cytaty
Jeżeli zbytek mamy dźwięcznych i przyciskowych głosek, to te się kreślą u nas rozmaitemi znakami u góry albo u dołu.
Głoska. Głoski dźwięczne i bezdźwięczne.
Głoski zatem rozpadają się na : 1) dźwięczne i 2) bezdźwięczne.
Głoski, wytwarzane przez wydech dźwięczny, nazywamy głoskami dźwięcznemi.
Ze względu na czynność wiązadeł głosowych można przeto podzielić głoski na dwie klasy: 1) dźwięczne i 2) bezdźwięczne.
Przy zbliżeniu, wiązadeł głosowych prąd powietrza, przeciskający się między niemi, wprawia je w ruch drgający, dający nam wrażenie słuchowe głosu, i na tem polega najważniejszy udział krtani w mówieniu. O ile przy wytwarzaniu pewnej głoski bierze udział głos, nazywamy głoskę dźwięczną, np. przy głoskach a i z m g d, w razie przeciwnym, gdy prąd powietrza przechodzi przez krtań nie wytwarzając głosu, mówimy o głoskach bezdźwięcznych np. przy f s k t.
§ 23. Spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne.
Podając opisy spółgłosek, będziemy je przytaczali parami: b p, d t, z s, i t. d. W każdej takiej parze obie te głoski mają te same artykulacje, różnica polega na obecności lub nieobecności głosu: pierwsza głoska każdej pary ma głos, jest dźwięczna, druga go nie ma, jest bezdźwięczna.
Głoski są bardzo rozmaite co do rozwartości narządu mownego przy ich wymawianiu, a także co do innych cech charakterystycznych, a stąd podziały na samogłoski (vocales), sonorne, spiranty i zwarte, na [głoski] dźwięczne i głuche, ustne i nosowe itd.; a ich ewolucja bezpośrednio jest także od tego zależna.
Dźwięczne, p. głoski.
★Głoski, najmniejsze elementy wymawianiowo-słuchowe. Dzielą się ogólnie na: a) ★dźwięczne (głosowe, słabe, lenes) i ★bezdźwięczne (niegłosowe, mocne, fortes).
Dźwięczny -czniejszy [...] ∆ jęz. Głoski dźwięczne «głoski, przy których artykulacji wiązadła głosowe, przybierając pozycję zwartą, wprawiane są w drgania»: Etymologicznie (a w wymowie niektórych osób i fonetycznie) dźwięcznym -h kończy się rzeczownik druh, l[iczba] mn[oga] druhowie. DOR. Gram. I, 153. Wszystkie samogłoski są dźwięczne; spośród spółgłosek zaś półotwarte (r, l, ł, j) i zwarto-nosowe [...] są dźwięczne, a wszystkie inne są parami dźwięczne i bezdźwięczne: np. d jest dźwięczne, t bezdźwięczne; b dźwięczne, p bezdźwięczne. LEHR Gram. 12. // L.
Językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej stanowiący pierwszy wyraz jej unifikacji od czasów Kopczyńskiego [...].
Terminologia. Głosownia: głoska (bez)dźwięczna, samogłoska przednia, środkowa, tylna, wysoka, średnia, niska, szeroka, wąska, czysta, jasna, pochylona, (nie)zgłoskotwórcza, ruchoma, dwugłoska, półsamogłoska mocna, słaba [...].