terminów gramatycznych online
przysłówek względny
Język: polski
- Część II. Rozdz. 3. Nauka o zdaniu (Składnia): Jes/1886
- Część czwarta. Rzecz o zdaniach: Such/1849
- Nauka o wyrazach. Nauka o znaczeniu wyrazów: Król/1922
- Nieodmienne części mowy: Lerc/1877
- O Partykułach: Malin/1869
- O częściach mowy nieodmiennych: Mał/1863, Mał/1879
- O szyku w zdaniu: Gr/1861
- O zdaniu złożonym: Kras/1897
- Składnia: Mał/1879, Kon/1920, Łaz/1861
- Słowniczek: Gaert/1927
Cytaty
Zdanie względne wiąże się z główném za pomocą słów względnych, jako: [...] Przysłówków względnych: Tam sięgaj rozumem, gdzie wzrok nie sięga.
[…] Zdanie przymiotnikowe czyli względne zastępuje miejsce określnika stosunku przymiotowego i łaczy się za pomocą zaimka lub przysłówka względnego ze słowem rzeczowném zdania głównego, przezeń określoném […].
Zresztą na początku okresu kładziemy [...] poboczniki warunkowe, przyzwalające, czasowe, miejscowe, porównawcze, z podmiotowych zaczynające się od kto, co, a wreszcie poboczniki zaczynające się od przysłówka względnego ile i złożonych, n. p. ilekroć.
Odpowiadamy szczegółowo, a to: 1. Przysłówkami miejsca, wskazującymi: tu, tam, owdzie, wszędzie, stąd, stamtąd, zowąd, zewsząd, zinąd, tędy, owędy, tamtędy, wszędy, itd. Tym zaś odpowiadają względne (relativa, correlativa): gdzie, skąd, dokąd, kędy, którędy.
Odpowiadamy szczegółowo, a to: [...] 2. Przysłówkami czasu: wtedy, teraz, dziś, wczoraj, zawsze, zawżdy, już, jeszcze, dawno, potem, dopóty, póty, dotąd, odtąd. — Tu należą względne: kiedy, odkąd, dokąd, dopóki; — i nieoznaczone: kiedyś, kiedykolwiek, kiedybądź, kiedyindy, itd.
[...] Pérɣástkaⴅi zas pɍisłóvków ovak, śak, jinak, jednak, ze vsuvką spółgłosƙi d, są zajimƙi óv, s, jin, jeden za jin. Pɍisłóvƙi jak, jako, są, jak juz poɣeðáno, z rodu svego vzględneⴅi (relativa) i pɍibrały obok tego znazeɳe pytająciɦ; jak jednym, tak drugim odpoɣadają pɍisłóvƙi tɣerđące tak, tako, lez roðimym i vłáscivym pérɣástƙem pɍisłóvkóv pytająciɦ, które v dalsim rozvoju języka pribrały znazeɳe prisłóvkóv vzględnyɦ, jest spółgłoska k, będąca pérɣástƙem zajimkov tak pytająciɦ, jak vzględnyɦ, kto, który [...].
Przysłówki względne są: gdzie, skąd, dokąd, kędy, którędy; i nieoznaczone: gdzieś, gdziebądź, gdzieindziéj, gdzieniegdzie, gdziekolwiek, gdzietylko, skądsiś, skądkolwiek itp. Przysłówki czasu są: wtedy, teraz, dziś, wczoraj, zawsze, zawżdy, już, jeszcze, dawno, potém, dopóty, póty, dotąd, odtąd, tym odpowiadają względne: kiedy, odkąd, dokąd, dopóki, i nieoznaczone: kiedyś, kiedykolwiek, kiedybądź, kiedyindy itp.
Przysłówki miejscowe jako to: wskazujące: tu, tam, owdzie, wszędzie, stąd, stamtąd, zowąd, zewsząd, zinąd, tędy, owędy, tamtędy, wszędy itd. Tym zaś odpowiadają względne (relativa, correlativa): gdzie, skąd, dokąd, kędy, którędy; i nieoznaczone: gdzieś, gdzieśbądź, gdzieindziéj, gdzieniegdzie.
Zdania Względne (Relativsätze), t.j. takie zdania poboczne, które się łączą ze swojém główném za pomocą zaimków lub też przysłówków względnych: kto, co; który, która, które; jaki, jaka, jakie; — jak, gdzie, którędy, kędy, odkąd, dokąd, skąd.
Zaimki i przysłówki względne, wymienione powyżej, miewają jak to już wiemy i inne jeszcze znaczenie, tj. pytające.
[…] Zdania poboczne różnią się tym od głównych: 1) że poboczne nie mają samodzielnego bytu (nie mogą więc sięgać od kropki do kropki), lecz omawiają tylko jaki członek zdania nadrzędnego i odpowiadają na pytania, właściwe temu członkowi […]. 2) że poboczne zawsze się łączą ze zdaniem nadrzędnym za pomocą spójników podrzędnych albo zaimków i przysłówków pytajnych lub względnych, podczas gdy główne mogą stać obok siebie bez wszelkiego połączenia formalnego [...].
[…] Zaimki i przysłówki względne różnią się od pytajnych tylko znaczeniem i akcentem logicznym. Zaimki względne określają zawsze wyraźny lub domyślny rzeczownik i odpowiadają wyraźnemu lub domyślnemu zaimkowi wskazującemi (ten, taki, tyle) w zdaniu głównym; a przysłówki względne odpowiadają wyraźnemu lub domyślnemu przysłówkowi wskazującemu w zdaniu głównym (np. tu, tam, stąd, dotąd [...]).
[…] Zdania podrzędne (poboczne) ze względu na treść, tj. co do tego, jaki członek zdania nadrzędnego zastępują, dzielą się na podmiotowe, orzecznikowe, określające, okolicznościowe i dopełniające […]. Ze względu na formę czyli na formalne spojenie ze zdaniem nadrzędnym—zdania podrzędne dzielą się: 1) na spójnikowe, tj. spojone za pomocą spójników podrzędnych; 2) na pytajne czyli pytania zależne, tj. spojone za pomocą zaimków pytajnych (kto, co, który, jaki, czyj, ile, co za) i przysłówków pytajnych (gdzie, dokąd, skąd, kędy, kiedy, odkąd, jak długo [...]); 3) na względne, tj. spojone za pomocą zaimków i przysłówków względnych, które co do brzmienia (i pochodzenia) nie różnią się od pytajnych, (oprócz przysłówka czy), który jest tylko pytajnym).
Takie zdania poboczne, które zaczynają się od zaimków lub przysłówków względnych, nazywają się zdania względne.
Przysłówki. Zaliczają się one do części mowy nieodmiennych i dzielą się na: przysłówki właściwe (pięknie, dobrze...) oznaczają bowiem właściwości cech dokładnie. Przysłówki, które niedokładnie oznaczają właściwości cech są: 2. zaimkowe (tak, jak, gdzie...) i dzielą się na: a) wskazujące (tutaj, tam, ówdzie...), b) względne (kiedy, dopóki, skąd, gdzie...), c) pytające (względne użyte w pytaniach), d) nieokreślne (gdzieś, nigdzie, nijak...), 3. liczebnikowe (jedynie, pierwej, jedno, jeno).
★Przysłówki (adverbia), wyrazy oznaczające właściwość cechy, czynności lub stanu: A. ★zaimkowe: 1. wskazujące, np. tam, 2. względne, np. gdzie, 3. pytające, np. gdzie? 4. nieokreślone, np. gdzieś; B. ★liczebnikowe: 1. ilościowe, np. trzykroć, 2. porządkowe, np. po pierwsze.