terminów gramatycznych online
przysłówek czasu
Język: polski
- Część I (wstępna): Jes/1886
- Część III. O przymiotniku. O słowie i imiesłowie: Jak/1823
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- IV Przysłówki czasu, czyli czasowe: Oż/1883
- Nauka o wyrazie: Kl/1939
- Nieodmienne części mowy: Lerc/1877
- O Partykułach: Malin/1869
- O częściach mowy nieodmiennych: Mał/1863
- O przysłowkach: Ryk/1850, Nał/1774
- Przysłówki: Desz/1846
- Rozdział IX. O przysłówku: Szt/1854
- Składnia: Kr/1917
- Słowniczek: Gaert/1927
- Wiadomości wstępne: Kr/1917
- Wyrazy okolicznościowe. Przysłówki: Czep/1871–1872
Cytaty
Przysłowki Czasu. (les Adverbes de temps.) Quand, kiedy [...]; maintenant, à présent, pour le présent, teraz.
Jakożkowiek różnemi i wielą okolicznościami rzecz wszelka może być otoczoną: wszystkie nie mogą być innego gatunku, tylko albo malujące czas, albo miejsce, albo sposob: bo rzecz każda nie może się inaczej wystawić, tylko, że jest cóś, w pewnym czasie, miejscu i tym lub owym sposobem. Wypada ztąd że Przysłówki rzeczy tyczące się wszystkie, wiele ich jest, trojakiego są gatunku: jedne czasu, drugie miejsca, inne sposobu, czyli co jest toż samo, Przymiotu.
Co do wewnętrznégo zaś znaczenia przysłówki objaśniają okoliczności różne, i tak:
1) Są przysłówki pytania 2) odpowiedzi, 3) czasu, 4) miéjsca, 5) stopnia, 6) twierdzenia, 7) przeczenia, 8) sposobu, 9) kierunku, 10) obojętności i niepewności, 11) na koniec przysięgi i zaklęcia.
Przysłówki czasu: nieoznaczonego; kiedy? — kiedyś, kiedybądź, [...] obecności: teraz, ninie, dziś, [...] przeszłości: dawniéj, niegdyś, przedtém, [...] przyszłości: jutro, pojutrze, pozajutro.
Przysłowki [...] 1. czasu. A while ago, przed chwilą; after, po; after tomorrow, pojutrze; afterwards, potym [...].
Przysłówki czasu, np. dopiéro, dopóki, drzewiéj.
Odpowiadamy szczegółowo, a to: [...] 2. Przysłówkami czasu: wtedy, teraz, dziś, wczoraj, zawsze, zawżdy, już, jeszcze, dawno, potem, dopóty, póty, dotąd, odtąd. — Tu należą względne: kiedy, odkąd, dokąd, dopóki; — i nieoznaczone: kiedyś, kiedykolwiek, kiedybądź, kiedyindy, itd.
Kędy i gdy za kdy pɍisłóvƙi zasu […].
[…] W tém zdaniu podmiot: zbytek, orzecze. kończy się, dopełn. czém? doświadczeniem? jakiém? smutném?—określenie do dopełnienia; kiedy się kończy? Zawsze. Wyraz ten oznacza okoliczność czasu, a że się odnosi do słowa, jest więc przysłówkiem czasu.
Przysłówki ze znaczenia są: […] 2) czasu: kiedy? od kiedy? dopóki?, wtedy, teraz, dziś, wczoraj, jutro, zawsze, zawżdy, kiedyś, kiedykolwiek, już, jeszcze, dawno, potém, dopóty, póty, dokąd, odtąd, odkąd, dokąd, dopóki […].
Przysłówki czasu są: wtedy, teraz, dziś, wczoraj, zawsze, zawżdy, już, jeszcze, dawno, potém, dopóty, póty, dotąd, odtąd, tym odpowiadają względne: kiedy, odkąd, dokąd, dopóki, i nieoznaczone: kiedyś, kiedykolwiek, kiedybądź, kiedyindy itp.
IVPrzysłówki czasu, czyli czasowe.
Na pytanie: „Czy już czas? Odpowiada się: Czas już! np. wstać, iść, jechać, uczyć się pracować. Na pytanie: Kiedy? Odpowiada się Wtedy.
Dla tych właśnie pięciu pytań, podzielono przysłówki twierdzące na 5 gromad, t. j. na:
1) Przysłówki sposobu, z pytaniem: jak? np. tak, nie, owale, inaczej, równie, podobnie [...].
3) Przysłówki czasu, z pytaniem: kiedy? np. dziś, wczoraj jutro, zawsze, nigdy, już, jeszcze, dawno, potem, dopóki, dopóty, kiedyś, kiedykolwiek, itp. [...].
I dlatego przysłówki dzielą się na: [...] 2. Przysłówki czasu (odpowiadające na pytania: kiedy, odkąd, dopókąd?), np. teraz, zaraz, późno, wcześnie, rano, dodnia, za dnia, wieczorem, często, częstokroć, codzień, dziś, jutro, pojutrze, wczoraj, onegdaj, pierwotnie, ongi, niegdyś, kiedyś, wtedy, potym, dawno, zawsze, ciągle, kiedy indziej, nigdy, wnet, rychło, jeszcze, już, nadal, za młodu, odtąd, oddawna, od dziś; poty, dopóty, potąd, dotychczas, po dziś dzień, do rana, do późna itd.
Określenie czasu odpowiada na pytania: kiedy? odkąd? dopókąd? jak długo? i wyraża się: 1) przysłówkami czasu, jak oto: teraz, zaraz, jutro, wcześnie, często, ciągle, nigdy... [...]; np. Wkrótce Rafał rozróżnił w tym huku trzask i skrzypienie drzew. Żeromski. Chciał wiecznie zostać w rodziców pamięci. [...] 2) rzeczownikiem z przyimkiem lub bez: Następnego dnia o świcie już myśliwi byli w lesie. Weyssenhoff.
Z uwagi na rodzaj okoliczności, określanej przez nie dzielimy je nadto na przysłówki: 1. miejsca, np. tu, 2. czasu, np. wtedy, 3. sposobu, np. głośno, 4. stopnia, np. bardzo, 5. przeczenia, np. nie.
Przysłówkami czasu są takie wyrazy, jak dziś, nazajutrz, wczoraj, do dnia, zimą, co rok, następnie, poprzednio, później, czasem, chwilami.