Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przypadkować (się)

Język: polski

Cytaty

Przypádkują się Rzeczowniki nie przez odmianę przypadków zakończenia, ale przez odmianę przyimków: oto wzór przypadkowania. Przypádek 1. The King Król 2. of the King Króla 3. To the King Królowi 4. The King Króla 5. O! King O! Królu 6. From the King od Króla To samo jest przypádkowanie w liczbie mnogiéj tylko Rzeczownikowi dodaje się s np. the Kings

Szczególna zaś Grammatyka zawiera takie prawidła, które się tylko w jednym języku znajdują, np. jak się w polskim języku stopniuje, przypadkuje, czasuje i szykuje.

Dla imion osob męzkich, gdy się one z uszanowaniem przypadkują; mają one przypadek pierwszy liczby mnogiej na owie, np. Król, Królowie.

Wirgili, Horacy, przypadkują się dwojako: albo Wirgiliusza, Horacjusza, Horacjuszowi, i t. d.; albo też Wirgilego, Horacego i t. d.

Imiona Francuzkie nie odmieniają swego kończenia w różnych przypadkach, lecz tylko się same Artykuły przypadkują.

Dlatego trudniéj jeszcze było by przypadkować nazwisko Lanselo, Klero, aniżeli Lancelot, Clairot, trudniéj jest odmieniać w naszym języku przez przypadki Lebrę niż Le Brun.

Odmieniać Rzeczownik w obu liczbach według pytań siedmiu przypadków znaczy przypadkować go.

Rzeczowniki wszystkich trzech rodzajów dają się przypadkować w liczbie mnogiéj podług jednéj odmiany (deklinacji).

Ażeby wiedziéć do któréj delinacyi jakie imię należy, trzeba znać i rozróżniać doskonale wszystkie części mowy, przy tym uważań na ich znaczenie i zakończenie; gdyż właściwie dopiero z tego trojga dostatecznie można osądzić, które imię i podług któréj delinacyi daje się przypadkować.

UWAGA. Dla wprawy w zgadzaniu przymiotników z rzeczownikiem dla przekonania dzieci, że głównie słowo rządzi przypadkami, dobrze jest przypadkować takowe wyrazy z dorobioną do nich myślą, zwracając uwagę na zakończenie przymiotników w trzecim przypadku liczby mnogiéj i w 6m przy rzeczownikach rodzaju męzkiego i nijakiego, a w liczbie mnogiéj przy osobowych i zwierzęcych albo nieżywotnych. (Wyraz lub końcówka będąca cechą przypadku, powinna być podkreślaną).

Podług Zajimków i tych wszystkich wzorów powyżej, przypadkują się wszystkie Jmiona i nazwiska, tudzież godności i urzęda kończące się na y, i, i wyjątkowo dzia.

Liczebnik sto, jeżeli należy do rzeczownika, ma odmianę liczebnika; gdy jest zaś sam, wtedy jako rzeczownik, przypadkuje się podług formy rzeczownika rodz. nijakiego (dzieło).

Tołsty, Gorki, Czorny, ale je nawet przypadkujemy, jako rzeczowniki: Tołstoja, Tołstojowi.