terminów gramatycznych online
wyraz pojedynczy
Język: polski
Cytaty
Do najwyższej umiejętności języka należy, nie tylko znać i rozumieć wyrazy pojedyncze i umieć ich w sprawach potocznych używać, ale też trzeba umieć samemu z wyrazów języka swego rozmaite nowe myśli i rzeczy jak najlepiej ułożyć, np. rozmaite memoriały, dekreta, komedie, rozprawy filozoficzne, kazania, mowy i t. d.
Prawidła grammatyczne dzielą się na 4 następujące części.
Pierwsza: O czytaniu i pisaniu pojedynczych głosek i wyrazów. Nazywa się ona Początkownia, dlatego że początków języka naucza.
Wyrazy jedne są pojedyncze czyli niezłożone, drugie składane.
Wyrazy pojedyncze piszemy osobno dla wygodnego czytania; wyrazy więc składane pisać powinniśmy w jednym ciągu, aby ich części nie brano za dwa lub trzy odzielne słowa: wielkomyślny, oddzielny, dobrowolny i t. p.
Kropka służy do oznaczenia myśli skończonej i zupełnej, na znak wyrazów skróconych, i t. d. Kładziemy ją [...]:
II. Po wyrazach pojedynczych stanowiących zdanie, jak to mamy zwykle w odpowiedziach [...].
Wyrazy pojedyńcze tak się piszą, aby jeden od drugiego był nieco odstąpiony.
Gdy zdanie przydane z powodu skrócenia, zmienia się na pojedyńczy wyraz okréślający lub dopełniający, pisze się bez przecinka. Np. „Łabędź konając najpiękniéj ma śpiewać.
Wyraz [...] pojedynczy albo niezłożony, to jest który się z kilku wyrazów nie składa, np. ojczym, dobrze.
§. 290. Wyrazy albo są pojedyncze albo złożone.
Przystępujemy do analizy składu naszych pojedynczych wyrazów. I te także okażą się być całościami przeróżnych cząstek składowych, ale takich, że z nich żadna nie stanowi zasadniczo odrębnego i całkowitego wyrazu.
Wszystkie pojedyncze wyrazy nasze podzielićby zatém można na dwa działy; do jednego z nich należą takie, które od czegoś pochodzą, np. umierać, martwy, morda, śmierć (od mrę) [...]. Drugi dział obejmuje te słowa, które jak mrę początek swój mają w własnym swoim temacie i nie pochodzą od innego wyrazu.
Wileński, Zdanowicza i Tow. 2 tomy, wyrazów składanych 108,513
Nieskładanych zaś wyrazów pojedyńczych . . . 156,350.
Kiedy przytaczamy pojedyńcze wyrazy lub litery.
§ 38. Zasadzie akcentowania przedostatniej zgłoski wyrazu w języku polskim podlegają zarówno wyrazy pojedyńcze czyli niezłożone, np. wiedza, waga, prawda, mówny, ..., jak i złożone, np. samowiedza, równowaga, ludożerca..., ostrosłup, czworokąt, dziwoląg, ludojad.