terminów gramatycznych online
spiritus lenis
Język: łaciński
- Głosownia: Mał/1863
- O pierwiastkach: Trz/1865
- Opis fizyjologiczny i rodowód samogłosek: Malin/1869
- Prawidła samogłoskowe: Malin/1869
- Słownik: Kn/1644 (I wyd. 1626)
- Słownik, tom I. część I. (A-F): L/1807–1814
Cytaty
Psĭle, [psil]es. ψιλή [psilḗ]. i. Tenuis. Nota vocalis carentis adspiratione, Priscian. vulgò Spiritus lenis nota eius ˧ ᵓ.
DECH, G. *dechu, tchu, [...]. §. Grammat. Dech u Greków jest dwojaki, gęsty ῝ i rzadki, ῎, spirítus asper i lenis. Dech gęsty wydaje się przez letki chuch, na kształt Polskiego h; dech zaś rzadki cale słyszeć się nie daje. Przyb. Gr. Gr. 3. [...].
Jeżeli się zaś ma zacząć słowo jakie (czystosłowiańskie) [...] od a, e, ε, ê, ь, ą albo ę, to się kładzie przed temi samogłoskami przygłos w postaci spółgłoski j, w, albo h [...]. Przypomina to wszystko zasadę aspirowania samogłosek w języku greckim za pomocą spiritus lenis, asper, albo tak zwanej digammy.
- sama jedna samogłoska, albo raczéj przydech lekki (spiritus lenis) + samogłoska: a (j-a), i (i-ść), u (wz-u-ć).
Jinne języki lubią na początku wyrazów czyste samogłoski, jak np. niemiecki, łaciński, francuzki, grecki itd., lecz sami tylko Grecy oznaczają nádech w lewo obróconym łukiem nad samogłoską początkową wyrazu, jak to się już powyżéj powiedziało. [...] Aristofanes z Bizancyjum, zaprowadziciel rzeczonego znamieniá, które nazwáł [...] spiritus lenis, tchnieniem łagodnym, a my nazywámy nádechem cienkim, zaprowadził także w miejsce spółgłoski H, którą Grecy aż do 7 wieku po Chrystusie pisali na początku wyrazów, zaczynających się od spółgłoski h, znamię nádechu ostrego, [...] spiritus asper, którym jest łuk obrócony w prawo i położony nad początkową samogłoską wyrazu; opierając się na tym spostrzeżeniu, że w greckim języku spółgłoska h, tak jak nádech cienki, nigdy się nie pojáwiá ani na końcu zgłoski, ani w środku wyrazów pomiędzy dwiema samogłoskami [...].
Rozziewem (hiatus) nazywámy przydech (spiritus lenis) znajdujący się w środku wyrazu pomiędzy dwiema samogłoskami, s których druga jest czystą, nie przegrodzonemi żádną spółgłoską […].