Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

prosodia
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: prŏsōdia
Język: łaciński
Dział: Fonetyka (współcześnie)

Cytaty

Park/1440 (ok.), s. 6 [62] Definicja

Et quia has regulas prosodie Polonis illiteratis difficile foret tradere, opportuit, ut in scribendo quantitas vocalium exprimatur. Quod alio modo facere facile non est, nisi ut vocalis longa geminetur et brevis simpla ponatur. Ut adaam, ubi primum a breve, secundum longum et geminatum.

[Ponieważ Polakom nie wykształconym (w zakresie gramatyki) trudno by było wyłożyć reguły prozodii, należy więc (w języku polskim) zaznaczać iloczas samogłosek w piśmie. To zaś nie jest łatwo uczynić w inny sposób, jak tylko podwajając samogłoskę długą, a pojedynczo pisząc krótką. Tak jak w "Adaam", gdzie pierwsze "a" jest krótkie, drugie długie i podwojone (Kucała 1985, s. 91).]
Zab/1514–1515/1518, s. [3]/54

Polonis tamen illiteratis, quibus difficile foret tradere regulas prosodie, opus est, ut et in scribendo alius et alius sonus littere quantum possibile est denotetur.

[Natomiast Polakom mniej wyszkolonym językowo, którym by było trudno podawać zasady prozodii, należy w miarę możności na piśmie oznaczać co raz to inne brzmienie głoski, s. 104]
DonCul/1560, s. [34]

Prosodia casuum.

Actus in em correptam. Vocativus similis est nominativo. Ablativus in e productam. Nominativus et Accusativus et Vocativus plurales in es productam. Genetivus pluralis in erum correptam. Dativus et ablativus in bus correptam.

Mącz/1564 (war. B), s. 327b

Prosodia, ae, Latine Accentus, Nótá, Nocenie, Dźwięnk, Przynócenie niektórych syllab w mówieniu.

Mora/1592, s. [1] Ar [5] Definicja

Quid est Prosodia? Quae tradit accentus, hoc est, docet rectè pronunciare. Ktora uczy Sylláby i inne Słowá dobrze wymáwiáć. Vt Libêre, Godzi się, podoba się, et liberè, wolnie, przespiecznie, świebodnie. Item rospustnie.

Kn/1644 (I wyd. 1626), s. 630 Definicja

Prŏsōdia, Gr. Nátężánie słów. Item Grammatices pars circa syllabas dictionum occupata, accentum earum docens, quam ad rem quia cognitio quantitatis syllabarum necessaria est; ideò passim scriptores praecepta eius cognoscendae adiungunt ex regulis & auctoritate constata, quibus aliqua de pedibus, de carminum generibus & figuris ex Pòética desumpta, subijciunt.

Gut/1668, s. 1

Die Wortziehung (Prosodia) słowa natężająca nauka / welche unterweiset die Silben lang oder kurz auszusprechen.

[Die Wortziehung (Prosodia) słowa natężająca nauka / która uczy wymawiać sylaby długo lub krótko.]
Gut/1669, s. 1 Definicja

die Wortziehung [Prosodia] Słowa natężająca Nauka / welche unterweiset die Sylben lang oder kurz außsprechen.

[Die Wortziehung [Prosodia] Słowa natężająca Nauka / która uczy wymawiać sylaby krótko lub długo.]
Mül/1717, s. 256 Definicja

Prosodia lehret, wie man die Sylben lang oder kurz aussprechen soll.

[Prosodia uczy, jak wymawiać sylaby krótko lub długo.]
Kon/1759, s. 183 Definicja

Quid est Prosodia? Est Pars Grammatices, quae docet Quantitatem Syllabarum, quae longius, quae brevius sint pronuntiandae, cognoscere.

Gott/1766, s. 12

Prosodia, Nauka przeciągania albo skracania w mowie słow.

Gott/1774, s. 16

Prosodia, Nauka przeciągania albo skracania w mowie słow.

L/1807–1814, t. III, s. 332

NOTNIA, -i, ż., tak prosodia po naszemu zwać się może. Kpcz. Gr. 1, p. 3.

Oż/1883, s. 162

Grecy i Łacinnicy w Europie pierwsi to rozwinęli, w swych dziełach uczonych klasycznych, za nimi najprzód pośli Włosi, Francuzi, Hiszpanie i t. d. i coraz dalej stało się przysłowiem ogólnem teraz. „Ubi nulla dirigit accentuatio, ibi fit chaos vel mutilatio prosiodiae“.

[Tam, gdzie nie wprowadza się akcentowania, powstaje chaos i uszkodzenia w prozodii (tłumaczenie własne).]

Powiązane terminy