terminów gramatycznych online
znak miękczący
- Nauka I. O wyrazach, zgłoskach i głoskach: Sier/1838
- O Grafice w ogóle, a w szczególności o Grafice starożytnych i jéj historycznym rozwoju, jako téż o podstawie, na któréj polegá porządek głosek w alfabecie fenickim, greckim i łacińskim: Malin/1869
- O głoskach: Mroz/1822
- Obejmujący uwagi poprzednicze nad głoskami, nad jich rozmajitym podziałem i nad jich naturą: Żoch/1838
- Pisownia: Kurh/1852, Malecz/1882
- Przepisy dla uczących: Sier/1838
- Słownik, cz. I (A - O): SWil/1861
Cytaty
Podług prawideł pisowni naszej głoski g i k, nie mogą stanąć przed samogłoską e bez znaku miękczącego i, wielkie mnogie.
W tym przykładzie [nici – dopisek red.] nietylko i jest samogłoską, ale oraz znakiem miękczącym spółgłosek n c, i wymawiamy je, jak gdybyśmy ń ć pisali.
Znamię prawe, które nad ó, é, jest znakiem ściśnienia, położone nad spółgłoskami znaczy miękkie ich wymawianie; miejsce zaś tego znamienia zastępuje i, uważane za samogłoskę, albo tylko za znak miękczący.
Spółgłoski g, k, tak na końcu wyrazów, jako i we środku przed innemi spółgłoskami, zawsze mają twarde brzmienie; nie przybiérają więc nigdy nad sobą znamienia miękczącego, ale się miękczą zawsze przez następującą po sobie samogłoskę i, np. kruk dług, kruki długi. Miękczą się także przed e, przybierając po sobie i będące znakiem miękczącym, np. krukiem, długiem.
Dawszy poznać uczącym się znaczenie i użycie znaku miękczącego, zwracać ich uwagę na to, iż litera i, raz jest samogłoską mającą właściwe sobie brzmienie, drugi raz nie ma żadnego brzmienia, ale tylko zastępuje znak miękczący, który się daje zawsze nad spółgłoską zmiękczoną, gdy i następuje po spółgłosce.
Po przydaniu i do spółgłoski kréskowanej, znak miękczący opuszcza się. I tak nie pisze się stopńi (od stopień), krw'i (krew), nići (nić) ale stopni, krwi, nici.
L, dwunasta litera polskiego alfabetu. W systemacie współgłoskowym, należy L do miękkich, a jéj odpowiednia twarda jest Ł: dla tego we wszelkich przemianach mówniczych ciągle się przemieniają, np. wół, wole, skała, skale; wspaniały, wspaniali; zioło, zielsko; wesoło, weseléj; widział, widzieli. Dawniéj, gdy się pisownia jeszcze nie ustaliła, pomiędzy l a samogłoską pisano i jako znak miękczący, królie, królia, paliec, króliu, i t. p. L, skróc. [...].
,,[…] i jest niekiedy literą, a niekiedy znakiem miękczącym […]".
i, y, j. Pierwsze cienkie i, używa się, po pierwsze: ile razy samo stanowi zgłoskę, np. sto-i, sto-i-my; po drugie, gdy zgłoskę zaczyna: np. imbiér, indyk; po trzecie, zamiast znaku miękczącego, np. niebo, zamiast ńebo; ciemię, zamiast ćem’ę.