nazwisko nazwa własna

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Kn/1644 (I wyd. 1626)
• Morz/1857
• Mał/1879
• Uchw.AU/1891

Cognōmen. Názwisko. Przezwisko 2. 3.

Nazwiska, tak zwane imiona własne, nazwy technicze, dzielą się najprzód na nazwiska osób i nazwiska rzeczy.

Następnie nazwiska osób na ski, cki, ska, cka, owa; jak Krasicki, Kochanowski, Krasińska, Potocka, Chodkiewiczowa, Badeniowa, Antoniowa.

Projekt Rady Szkolnej zmierzał do radykalnej reformy w sprawie pisowni imion własnych ze świata starożytnego. Stawiając ogólną zasadę: "zatrzymać pisownię oryginału, chyba wyraz zupełnie spolszczony, jak n.p. Cezar, Ateny", kazał "nazwiska greckie pisać we formie łacińskiej (Pisistrates, Alcibiades)", łacińskie zaś "we formie łacińskiej, o ile nie zostały spolszczone (Vergilius ale Wergiliusz), zostawić q i x (Quintilian, Xenofon) a s nietylko po spółgłosce (Persefona), lecz także między samogłoskami (Pausanias)".

W każdym razie jest takich nazwisk bardzo niewiele, z samowolnem zaś przyswajaniem należy być bardzo ostrożnym, gdyż każdy fakt przyswojenia ma zawsze głębsze przyczyny i osobną historyą.

Między nazwiskami, których brzmienie samo uległo zmianie, inaczej przyswoił się Kondeusz lub Walezy (za pośrednictwem łaciny), inaczej Rafael i Tycyan (za pośrednictwem języka francuskiego lub niemieckiego).

Nazwisko Woltera było przez długie lata w ustach szerokich warstw społeczeństwa, Rousseau natomiast znany był tylko licznym zresztą jednostkom, które nad to używał y nawet więcej języka francuskiego, niźli polskiego; zresztą trudność deklinacyi, zwłaszcza w 3. i 7. przyp. była tu także niezawodnie ważnym czynnikiem: można się spotkać z formami „Russa" lub „Russem", ale nikt nie powie a zwłaszcza nie napisze: „Ruśsie" lub "w Ruśsie".